چکیده:
هنر گروتسک با اعوجاج مضمون، فضاسازی عجیب و غریب، هجو رفتار، هزل ارتباطات فردی و اجتماعی و ریشخند ناهنجاریهای زندگی مدرن و خلق زشتمایههای جذاب، بهراستی به دنبال چیست؟ و چه هدفی را دنبال میکند؟ گروتسک ترکیبی از زشتنمایههای آراسته به جذابیتهای هنری است که اشکال عجیب و غریب، تمسخرآور، اغراقشده و غیرواقع را بازتاب میدهد. هدف این زشتمایههای جذاب چیست؟ میخواهد بخنداند، اما کمدی نیست. میخواهد مخاطرات دهشتناک زندگی واقعی را بازنمایی کند. اما تراژدی نیست. پس هدف از این اعوجاج جهان در ساختار هنر چه میتواند باشد؟برای تحقیق دربارهی این مهم، درام اسلاومیر مروژک انتخاب شده است. مروژک درامنویس شاخصی است که مولفه درام گروتسک به گونهای برجسته در بیشتر کارهایش وجود دارند. عجایبپردازی، خندهآوری خوفناک، ناهماهنگی، اغراق و نابهنجاری و هجو و نقد سیاسی از ویژگیهای مهم درام مروژک هستند. او در آثارش پس از بیان دیدگاههای انتقادی اجتماعی و سیاسی بهدنبال اصلاح از طریق بازنمایی زشتمایههای جهان خوفناک و عجیب گروتسکی است. در این مقاله مقصود، مطالعه دربارهی هدف گروتسک (درام و تئاتر گروتسک) است. فرضیهی این تحقیق برمبنای مطالعهی اهداف تئاتر گروتسک، این است که: «گروتسک تئاتری میخواهد درکنار بزرگنمایی و استهزا زشتیها و کاستیها، بهویژه در گسترهی جامعه و سیاست، یک ابزار منتقد و اصلاحگر باشد.»در درام «بر پهنهی دریا» که به عنوان نمونه موردی برای مطالعه انتخاب شده است، مروژک با پنج مولفه مهم: ۱-اغراق (شخصیت پردازی و رفتار) ۲-نمایش زشتی (مناسبات فردی، اجتماعی و سیاسی) ۳- تمسخر و استهزا (در گسترهی زبانی) ۴-عجایب پردازی و ناهماهنگی (در حوزهی منطق زمان و مکان) ۵-ترس و -نابهنجاری: بازتاب بردگی و سلطه (محتوایی) توانسته است ضمن رویکرد انتقادی، امکان اصلاحگری فراهم سازد.رایناساس این مقاله در تلاش است تا به این پرسشهای اصلی که «درام «بر پهنهی دریا» براساس چه متغییرهایی توانسته یک درام انتقادی و اصلاحگر باشد؟» و «چگونه میتوان با به کارگیری مولفههای گروتسک در درام زشتیها و کاستیهای فردی، اجتماعی و سیاسی را اصلاح کرد؟» و «درام مروژک براساس چه ویژگیهای منحصربهفردی میتواند بهعنوان یک درام اصلاحگر عمل کند؟» پاسخ بدهد.
در این مسیر، ضمن انتخاب نمایشنامهی «بر پهنهی دریا» بهعنوان نمونهی موردی، بخشی از مبانی تئوری تحقیق برپایه مبانی نظری درام گروتسک بنیان شده که به طور مشخص مورد مطالعه قرار میگیرد. سپس به رویکرد انتقادی و اصلاحگر در درام مروژک میپردازم آثار او را به آثاری اصلاحگر، هشدار دهنده و منتقد سیاسی و اجتماعی تبدیل کرده است. در این مقاله همچنین تلاش خواهد شد به شیوه تطبیقی-تحلیلی با استفاده از روشهای کتابخانهای و منابع موجود به این هدف دست یابیم.
Grotesque is a combination of hideous forms adorned with artistic attractions reflecting strange, satirical, exaggerated and incongruous shapes. What is the purpose of these hideous forms?I choose Sławomir Mrozek to research this important notion. He seeks social and political reforms by expressing critical views and reflecting hideous, strange and dreadful grotesques. In this paper, we examine the purpose of grotesque in theatre and drama. The hypothesis is “Theatric grotesque wants to function as a critique and reformist apparatus along with exaggerating and scorning social and political ugliness and deficiencies. In “Out At Sea” drama which is chosen as the case study, Mrozek incorporates five components: 1) exaggeration (on characterization and behavior), 2) displaying monstrosities (personal relations, society and political context), 3) Mocking and scorning (linguistic domain),
خلاصه ماشینی:
در درام «بر پهنهی دریا» که به عنوان نمونه موردی برای مطالعه انتخاب شدهاست، مروژک با پنج مولفه مهم: ۱ـ اغراق (شخصیتپردازی و رفتار) ۲ـ نمایش زشتی (مناسبات فردی، اجتماعی و سیاسی) ۳ـ تمسخر و استهزا (در گسترهی زبانی) ۴ـ عجایبپردازی و ناهماهنگی (در حوزهی منطق زمان و مکان) ۵ـ ترس و نابهنجاری: بازتاب بردگی و سلطه (محتوایی) توانسته است ضمن رویکرد انتقادی، امکان اصلاحگری فراهم سازد.
بر این اساس این مقاله در تلاش است تا به این پرسشهای اصلی که درام «بر پهنهی دریا» براساس چه متغییرهایی توانسته یک درام انتقادی و اصلاحگر باشد؟ و چگونه میتوان با به کارگیری مولفههای گروتسک در درام، زشتیها و کاستیهای فردی، اجتماعی و سیاسی را اصلاح کرد؟ و درام مروژک براساس چه ویژگیهای منحصربهفردی میتواند بهعنوان یک درام اصلاحگر عمل کند؟ پاسخ بدهد.
پژوهش حاضر براساس همین رویکرد، گروتسک و آثار اسلاومیر مروژک را مطالعه میکند و فرضیهاش ایناست که اسلاومیر مروژک با خلق جهان زشت و نابهنجار و خوفناک گروتسکی در آثارش بهدنبال نوعی نقد و اصلاح اجتماعی و سیاسی است.
متوسطه: بهعلاوه چی، قربان؟ چاقه: (لاغره را نشان میدهد) مگه نمیبینید الان چه شور و حالی داره؟ (مروژک، ۱۳۸۳: ۱۷۸) درواقع بزرگنمایی و اغراق در پرداخت شخصیتها یکی از مهمترین ویژگیهایی است که نویسنده با کمک آن میتواند خصلتهای زشت و بد این اشخاص را برجسته کند و تمسخر و هجو آن در ساختار قصه آنها به گونهای آشکار و واضح مورد انتقاد قراردهد.