چکیده:
هر جامعهای براساس جهانبینی خود تعریفی از روابط بین فردی دارد و بنیان خود را برمبنای همین تعریف پی میریزد. این تعریف در جامعهی اسلامی برگرفته از نگاه بلند معصومین علیهم السلام و مطابق با قرآن کریم است. در نگاه اسلام همهی افراد جامعه دارای کرامت هستند به ویژه زنان که از جایگاه والایی برخوردار بوده و از ارکان نظام اجتماعی محسوب میشوند. اخلاق معاشرت زنان در حوزهی اجتماع و خانواده به سبب تاثیرگذاری عمیق وگستردهی آن برای همهی جامعه اهمیت ویژهای دارد. به این موضوع دست کم میتوان از دو سو نگریست؛ نخست نسبت به خود زن و منافع یا زیانهایی که در پی این اخلاق معاشرت متوجه او میشود، دوم نسبت به منافع و زیانهایی که از پی این اخلاق معاشرت به جامعه و سایر افراد آن میرسد. در مقاله پیش رو با نگاهی کلی به دو بعد یاد شده در صدد پاسخگویی به این پرسش بودیم که از دیدگاه فقه و حقوق، معاشرت زنان در حوزهی فعالیتهای اجتماعی و خانواده بر چه اصولی استوار است و راهکارهای اجرای این اصول در دو حوزه یاد شده چیست؟ یافتههای تحقیق حاکی از آن بود که در فقه به ابعاد گوناگون زندگی زنان به گونهای گسترده پرداختهاند و میتوان با جمع توصیهها، فرامین و تعمیم مصادیق روایات، به اصول اخلاقی ارائه شده اسلام در این زمینه دست یافت و الگویی را براساس آن تعریف نمود.
خلاصه ماشینی:
بر اساس تعالیم روشنگر اسلام وظيفهی اصلي زنان ايفاي نقش مادري و همسري است اما امروزه از سویی زنان به علل گوناگون از جمله نیازمندیهای اقتصادی به اشتغال بیرون از خانه روی آوردهاند و علاوه بر مسئوليتهاي خود در خانه(تربيت فرزندان و همسرداري) مسئوليتهاي اجتماعي دیگری را نيز پذيرفتهاند و از سوی دیگر جامعه نميتواند شايستگيها، تواناييها و الزام حضور زنان در برخی از فعالیتهای اجتماعی را ناديده بگیرد، بنابراین در شرایط کنونی باید در روابط اجتماعی زنان، بازنگری و بازنگاری صورت گیرد و البته براساس نگاه اسلامی نباید در این بازنگاری از اصول و خطوط فقه و حقوق اسلامی دور شد.
(گزیده کافی ترجمه بهبودی؛ ص 381) با توجه به عام بودن بیشتر خطابهای قرآن، میتوانیم آیهی شریفهی ذیل را که دربارهی هجرت مسلمانان (اعم از زن و مرد) به مدینه و بستن عقد اخوت است را شاهدی دیگر بر این ادعا بدانیم؛ «همانا کسانی که ایمان آوردند و (به مدینه) هجرت نمودند و در راه خدا با اموال و جانهای خود جهاد کردند، و کسانی (از اهل مدینه) که (مهاجران را) جا و پناه دادند و یاری نمودند، آنها هستند که اولیاء یکدیگرند (پیوند دوستی، یاری و ارثی دارند) و کسانی که ایمان آوردند و هجرت نکردند شما هیچگونه پیوندی با آنان ندارید تا مهاجرت نمایند و اگر درباره امور دینی از شما یاری طلبند بر شما است که یاری نمایید مگر آن که به ضرر گروهی باشد که میان شما و آنان پیمان (ترک مخاصمه) برقرار است و خداوند به آنچه میکنید بیناست».