چکیده:
رهایی در ادیان و مذاهب پیش از اسلام در خراسان و مناطق همسایه که بدین سرزمین رفت و آمد داشته و داد و ستدی فرهنگی میان مردمان این سرزمینها در جریان بود، بازتابهای گستردهای داشته است. و این زمینههای پیشااسلامی تا حدودی در عرفان اسلامی خراسان تاثیرگذار بوده است. در این مقاله به تاریخ اندیشه رهایی در سنتهای دینی و معنوی پیش از اسلام خراسان اشاره، و در برخی مواضع به تاثیرات احتمالی این سرچشمههای کهن بر تصوف و عرفان خراسان پرداخته میشود. تتبع در منابع و مطالعه بازتابهای اندیشه رهایی در ادیان و مذاهب پیش از اسلام نشان میدهد پس از تأثیر عمیق قرآن و سنت پیامبر و امامان و پیشوایان اسلام بر عرفان خراسان (سرچشمه بنیادین)، سنتهای دینی پیشا اسلامی در خراسان بزرگ همچون ادیان زرتشتی، بودایی، مسیحی، هندویی وچینی و بویژه معنویت دین مزدایی(فرزانگان ایران باستان و حکمای خسروانی) نیز در تطور اندیشه رهایی در عرفان خراسان تاثیرگذار بودهاند.
خلاصه ماشینی:
انديشۀ رهايي در سنت هاي ديني پيشا-اسلامي خراسان و تاثير آن بر تصوف خراسان سجاد واعظي منفرد١- محمد نصيري ٢- سيد محمد راستگوفر 3 چکيده : رهايي در اديان و مذاهب پيش از اسلام در خراسان و مناطق همسايه که بـدين سـرزمين رفت و آمـد داشـته و داد و سـتدي فرهنگـي ميـان مردمـان ايـن سـرزمين ها در جريـان بـود، بازتاب هاي گسترده اي داشته است .
تتبع در منابع و مطالعه بازتاب هاي انديشه رهـايي در اديان و مذاهب پيش از اسلام نشان مي دهد پس از تأثير عميق قرآن و سنت پيامبر و امامـان و پيشوايان اسلام بر عرفان خراسـان (سرچشـمه بنيـادين )، سـنت هاي دينـي پيشـا اسـلامي در خراسان بزرگ همچون اديان زرتشتي، بودايي، مسيحي، هندويي وچيني و بويژه معنويـت ديـن مزدايي(فرزانگان ايران باستان و حکمـاي خسـرواني) نيـز در تطـور انديشـه رهـايي در عرفـان خراسان تاثيرگذار بوده اند.
مکتب ژرف و شگرف عرفان «خراسان » و کوي بانـام و شـايان نگـرش خراسـان در درازناي سده هاي دور و دراز داراي عارفان بزرگ و آثار فاخري در تصوف و عرفـان بـوده است و ميتوان از آن به عنوان يکي از سه جاي باش و پايگـاه معنـوي بـزرگ جهـان در کنار کعبه (بيت الله الحرام ) و بيت المقدس نام بـرد، و داراي پيشـينه درخشـان فرهنگـي ، فلسفي ، عرفاني و محل تجمع پيروان اديان و مذاهب مختلف در طول تاريخ بـوده اسـت .
تاثيرگذاري دين زرتشت (انديشه هاي مزدايي) بر عارفان بـزرگ ايرانـي در مقايسـه بـا ديگر اديان و مذاهب پيشااسلامي که در خراسان حضـور داشـتند، تاثيرگـذاري عميـق و موثري است که سهروردي (شيخ مقتول ) در آثـار خـويش از آن سـخن گفتـه اسـت .