چکیده:
پس از فتح ایران به دست اعراب و تغییر نظام سیاسی این سرزمین، ایران توانست درون مایه فرهنگی و اصالت تاریخی، هنری و ادبی خود را حفظ کند. اگرچه باید اسلام پذیری ایرانیان را نقطه عطفی در تاریخ این کشور دانست که موجب دگرگونیهای عمیقی در جامعه ایران گردید، اما شکست از اعراب و گرویدن به اسلام به معنای اتمام قدرت فرهنگی ایران نبود. زیرا عناصر فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در سدههای نخستین اسلامی چنان نیرومند بود که نه تنها هویتی نوین و ممتاز را در درون جهان اسلام آفرید، بلکه ملل همجوار را نیز تحت تاثیر قرار داد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد عواملی چون عربگرایی امویان، قدرتیابی عباسیان، ظهور سلسلههای محلی، نهضت شعوبیه، تعامل جامعه ایرانی و اسلامی و تحولات ادبی-هنری زمینههای پایداری و پیوستگی فرهنگی ایران را در سدههای نخستین اسلامی فراهم ساخت. مقاله حاضر، کوشیده است علل و زمینههای پایداری فرهنگ ایرانی را پس از ورود اسلام به ایران با مطالعه تاریخی و روش توصیفی-تحلیلی بررسی نماید.
after the conquest of Iran by the Arabs and then the change of political system of the country, Iran was able to keep its own cultural content and historical, literary and artistic authenticity. Although, the Islamization of Iran can be considered a turning point in the history of this country which led to profound changes in Iranian society, but, military defeat by Arabs and conversion to Islam didnchr('39')t mean the end of Iranchr('39')s cultural power. Because the cultural elements of Iran and the presence of Iranians in the early Islamic centuries was so powerful that they not only created a new privileged identity within the Muslim world, but also affected on neighboring nations. The findings of this research shows that the factors such as Umayyad Arabism, Abbasid empowerment, the stablishment of native dynasties, the movement of Shoobieh, interaction of Iranian society with Islamic culture and literary artistic transitions provided the context for Iranian cultural resistance and continuity in the early Islamic centuries. This research paper, investigating the continuity of Iranian culture, is trying to explain the causes of this continuity after arrival of Islam in aa historical studying through the descriptive-analytical method.
خلاصه ماشینی:
مـیتـوان اسلام پذیری ایرانیان را نقطۀ عطفی در تاریخ این کشور دانست کـه موجـب دگرگـونیهـای عمیقی در جامعه ایران شد، اما شکست از اعراب و گرویدن به اسلام به معنـای اتمـام قـدرت فرهنگی ایران نبود؛ زیرا عناصر فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در سده های نخستین اسلامی چنان نیرومند بود که نه تنها هویتی نوین و ممتاز را در درون جهان اسـلام آفریـد، بلکـه ملـل هم جوار را نیز تحت تأثیر قرار داد.
این مسئله هنگام گسترش اسلام در سده های نخستین اسلامی بسـیار حائز اهمیت است ؛ چنان که با وجود فروپاشی سلسلۀ ساسانی و سلطۀ سیاسی عـرب هـا بـر ایران ، ایرانیان توانستند ویژگیهای ساختاری فرهنگ خود را حفظ کنند.
در این رویکرد، وحدت و استمرار بیش از کثرت و فاصله معنا پیدا میکند و با نگاهی واقع گرایانه به توالی رویدادها در تاریخ ایران ، میتوان به یک وحدت ذاتی و تسلسل علت و معلولی در میان آنها پی برد؛ چنان که با حملۀ یونانیان به ایران و تشکیل حکومت سلوکی و همچنین هجوم عرب ها و ساقط شدن حکومت ساسانی، صفات و ویژگیهـای فرهنـگ و تمدن ایرانی از میان نرفت (زرین کـوب ، ١٣٧٤: ٢/١؛ همـو، ١٣٨٢: ٣١٧؛ یارشـاطر، ١٣٧٣: ١٨/٣)؛ به همین دلیل این فرهنگ را به درخت سرو مانند کرده اند که در برابر طوفان خـم میشود، اما نمیشکند (فرای، ١٣٨٨: ١٩؛ نصر، ١٣٩٥: ٢٠٨).
پیشینۀ پژوهش در حوزه موردبحث این پژوهش ، کتاب ها و مقالات مختلفی را مـیتـوان نـام بـرد کـه بـه چگونگی انتقال میراث باستانی ایران به دورة اسلامی پرداخته انـد، امـا در ایـن آثـار کمتـر دلایل و زمینه های تداوم فرهنگ ایرانی بررسی شده است .