چکیده:
توزیع جغرافیایی زمینلرزهها نشان میدهد تقریباً تمام سرزمین ایران در معرض خطر زلزله قرار داشته و پتانسیل ناامنی دارد و بیشترین فراوانی آن متعلق به پیرامون کشور ایران یعنی محور شرق، شمال، غرب و جنوب است بطوریکه در 40 سال گذشته تعدادی از زلزلههای ویرانگر که به وقوع پیوسته و از اهمیت زیادی برخوردار بوده است، در این محور رخدادهاند. شهر ساری بر روی گسل زلزله قرار دارد، گسل خزر با طول 600 کیلومتر بزرگترین گسل کشور است. شهر ساری سه ونیم کیلومتر با این گسل و 37.5 کیلومتر با گسل البرز فاصله دارد؛ بنابراین با توجه به وجود گسلهای زلزله زا در استان مازندران که میتواند شهر ساری را تحت تأثیر قرار دهد ارزیابی آسیبپذیری آن با استفاده از مدل مناسب امری ضروری و غیرقابلاجتناب است. لذا هدف از این مطالعه ارزیابی مدل رادیوس جهت تخمین خسارات ناشی از زلزله در شهر ساری است. دو سناریو با توجه به دو گسل خزر و شمال البرز برای تخمین خسارات ناشی از زلزله احتمالی در منطقه موردمطالعه در نظر گرفته شد. تجزیهوتحلیل دادهها با توجه به روشهای مبتنی بر پایگاه اطلاعاتی و با بهرهگیری از مدل رادیوس و نرمافزارهای مبتنی بر رویکرد سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. نتایج حاصل بیانگر آن است بر اساس سناریوی گسل خزر 18910 ساختمان تخریب،2382 نفر کشته و 22897 نفر مصدوم خواهند شد. مطابق سناریوی گسل البرز نیز 3086 ساختمان تخریب،15 نفر کشته و 2102 نفر مصدوم خواهند شد. به دلیل فاصله اندک گسل خزر با منطقه موردمطالعه، این گسل بیشترین آسیب را برای منطقه به همراه دارد. نتایج حاصل از این پژوهش اطلاعات مفیدی برای تصمیمگیری در طرح کاهش ریسک لرزهای شهر فراهم میکند.
The geographical distribution of earthquakes shows that almost the entire territory of Iran is at risk of earthquakes and is potentially unsafe, and most of its frequency belongs to Iran, i.e. the east, north, west and south. In the last 40 years, a number of devastating earthquakes with high importance have occurred on this axis. The city of Sari is located on the earthquake fault, the Khazar fault with a length of 600 km is the largest fault in the country. The city of Sari is three and a half kilometers away from this fault and 37.5 km away from the Alborz fault. Therefore, considering the existence of seismic faults in Mazandaran province, which can affect the city of Sari, assessing its vulnerability using an appropriate model is necessary and unavoidable. Therefore, the aim of this study is to evaluate the radius model to estimate the damage caused by earthquake in Sari. Two scenarios were considered with respect to the two faults of Khazar and northern Alborz to estimate the damage caused by a possible earthquake in the study area. Data analysis was performed according to database-based methods using the Radius model and software based on the geographic information system approach. The results show that according to the Khazar fault scenario, 18910 buildings will be demolished, 2382 people will be killed and 22897 people will be injured. According to the Alborz fault scenario, 3086 buildings will be demolished, 15 people will be killed and 2102 people will be injured. Due to the short distance between the Khazar fault and the study area, this fault causes the most damage to the region. The results of this study provide useful information for decision making in the city's seismic risk reduction plan.
خلاصه ماشینی:
بـا توجـه بـه وجـود گسـل های زلزلـه زا در اسـتان مازندران که می تواند شهر ساری را تحت تأثیر قرار دهد بررسی میزان آسیب پذیری لرزه ای آن با استفاده از مدل مناسب امری ضروری و غیرقابل اجتناب است ؛ ازاین رو هدف از این پژوهش تخمین خسارت ناشـی از زلزله با استفاده از مدل رادیوس در محیط GIS است .
با توجه به وجود گسل های زلزله زا در استان مازندران که می تواند شـهر سـاری را تحـت تـأثیر قـرار دهـد بررسـی آسیب پذیری آن با استفاده از مدل مناسب امری ضروری و غیرقابل اجتناب است ؛ بنابراین بـا توجـه بـه روش هـای مختلف تخمین و ارزیابی خسارت ، در این پژوهش یک تکنیک یکپارچه GIS و RADIUS بـرای بـرآورد آسـیب لرزه ای در شهرستان ساری تحت سناریوی زلزله مورداستفاده قرارگرفته است .
رادیوس بهترین گزینه جهت ارزیـابی ریسـک منطقـه بـرای تصمیم گیریهای مرتبط با کاهش خسارت و امنیت رفاه شهری است چراکه به تخصص های پیچیده مهندسی نیازی ندارد و در کمترین زمان به نتایج مناسبی خواهد رسید همچنین ازلحاظ هزینه نسبت به سایر روش ها مقرون به صرفه تر است و نیازی به اطلاعات پیچیده و منابع زیاد ندارد و از دقت مناسبی نیز برخوردار است و به عنوان یک ابزار مفید برای تخمین آسیب لرزه ای بالقوه برای تصمیم گیری در برنامه ریزی خطر سوانح طبیعـی بـه ویژه بـرای کشـورهای درحال توسعه و مناطقی که اطلاعات ریز و دقیقی از منطقه در دست نیست و نقشه های جیآیاس برای آن منـاطق تهیه نشده است و درعین حال جزو مناطق پرخطر محسوب میشوند میتواند اطلاعات مناسبی را در اختیار مدیران قرار دهد.