چکیده:
بررسی زبان قرآن کریم از دریچۀ جنسیت، یکی از رویکردهای نوین در مطالعات زبانشناختی قرآن پژوهان معاصر است. در پژوهش حاضر، شاخصهای زبان جنسیّتزده عربی و نمود آن در زبان قرآن بررسی شده است. زبان جنسیّت گرا، زنان و مردان را بهطور نابرابر بازنمایی میکند، لذا یکسری سوگیری و تعصب به سمت یک جنس صورت میپذیرد و جنس دیگر مورد تبعیض واقع میشود. با توجّه به اینکه زبان یکی از مولفههای مهمّ فرهنگ در هر جامعهای به شمار میرود، کاربرد مصادیق جنسیّتزدگی، میتواند بر جایگاه زنان و مردان، در فرهنگ و جامعه تاثیر مستقیم داشته باشد. اساس این پژوهش، ارائۀ یکسری اطلاعات به منظور آگاه کردن اذهان در مورد جنسیّتگرایی زبان عربی است. لذا تلاش شده است که زبان عربی و عربی قرآنی، از منظر زبانشناسی جنسیّت به عنوان زبانیجنسیّتگرا مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است؛ زیرا جنسیّتگرا بودن زبان قرآن را از طریق جمعآوری شواهد زبانی در متن آن، توصیف میکند؛ و تبعیض جنسی در زبان عربی موجود در قرآن را انعکاس میدهد. نتایج این پژوهش نشان دادند تردیدی نیست که زبان عربی، زبانی حساس به جنسیّت است و صیغۀ مذکر در واژگان و الفاظ آن غالب است، اما مهمّترین ویژگی آن قدرت تولید معنای گسترده و تاویل پذیری آن است، که به این زبان توانایی بسیار در تولید دلالات یا قرائتهای مساواتطلبانه را میدهد. از طرفی هدف اصلی قرآن هدایت مردم است ﴿هدی للمتّقین﴾ (البقره: 2) و بین تذکیر و تانیث در زبان عربی و زن و مرد در جامعۀ انسانی تفاوت وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
نتايج اين پژوهش نشان دادند ترديدي نيست که زبان عربي ، زباني حساس به جنسيت است و صيغة مذکر در واژگان و الفاظ آن غالب اســت ، اما مهمترين ويژگي آن قدرت توليد معناي گســترده و تأويل پذيري آن اســـت ، که به اين زبان توانايي بســـيار در توليد دلالات يا قرائت هاي مساواتطلبانه را مي دهد.
زبان شـناسـي جنسـيت ، چگونه مي تواند خوانش هاي نوين فارغ از تبعيض جنسـيتي در متن قرآن را ترسيم نمايد؟ مقالة حاضر عهده دار پاسخگويي به اين پرسش محوري است و براي اين منظور تلاش خواهد کرد که با تکيه بر روش توصيفي و تحليلي ، جنسيت گرا بودن زبان قرآن را از طريق جمع آوري شــواهد زباني در متن آن ، توصــيف کند، وجه تمايز اين پژوهش نســبت به آثار انجام شده در اين است که گرچه تبعيض عليه زنان در لايه هاي زباني نهفته است که آن نيز از وضعيت فرهنگي و اجتماعي حاکم بر جامعه نشأت مي گيرد اما شناسايي شاخص هاي زبان جنسيت زده عربي و عربي قرآني مي تواند در سياست هاي زباني توسط پژوهشگران و در حوزة برنامه ريزي زبان مؤثر واقع شــود تا ضــمن جنســيت زدايي از زبان و رفع تبعيض ، تصويري واقعي از زن و هويت او را بازنمايي کند.
3- Shute 4- Lee 5- Tanne 6- Wardhaugh 7- Koch وجود مصــاديق گوناگون جنســيت زدگي زبان عربي و عربي قرآني نشــان مي دهد که محققان و زبان شــناســان و مفســران در اين عرصــه ، همواره تلاش نموده اند تا به تفاســير و برداشت هاي عاري از تبعيض جنسيتي در متن مقدس قرآن بپردازند و به دستاوردهاي قابل توجهي رسيده اند، لذا در اين پژوهش ، نخست مفاهيم اصلي و چارچوب زبان جنسيت زده مورد بررسي قرار گرفته است ، سپس بارويکرد زبان شناسي جنسيت ،داده هايي ازمتن قرآن گردآوري گرديد تا نابرابري هاي زباني که در ظاهر به نفع جنس مذکر شـــده و او را در کانون قدرت قرار داده است ، شناسايي گردد.