چکیده:
مالیات، همزاد زندگی اجتماعی انسانها و تشکیل حکومتهاست. این نهاد در ابتدا به شکل بسیط، محدود و محلی بوده و با گذشت زمان، تکامل یافته و البته اوج و حضیضهایی داشته است. نوشتار حاضر درصدد ارائه ایده جدیدی با عنوان «مالیات تکافلی» است که اخذ و تخصیص درآمدهای مالیاتی به شکل محدود به بخش مردمنهاد با محوریت شوراها و مساجد محلهها را مدنظر قرار داده است. بر این اساس، پرسشهای قابل ذکر عبارت است از: 1. آیا جعل چنین اصطلاحی صحیح است؟ 2. آیا با نظام مالیه اسلامی، سازگاری دارد؟ 3. آیا با فرهنگ مالیاتی جامعه ایران همخوانی دارد؟ 4. آیا در نظام مالیاتی متعارف، نمونهای نزدیک به آن را میتوان یافت؟ 5. در صورت وجود نهادی نزدیک (مانند مالیات محلی)، بر اساس معیار مالیاتهای خوب و ویژگیهای تکالیف مالی اسلامی، مالیات تکافلی در مقایسه با آن از چه جایگاهی برخوردار است؟ 6. و در نهایت آیا زمان آن نرسیده است که نسبت به نهادی بومی (ایرانی ـ اسلامی) امکانسنجی و زمینهسازی ارائه طرح یا لایحه مناسب صورت پذیرد؟ تحقیق حاضر در تلاش است ضمن بررسی مفاهیم مالیات، تکافل، مالیات محلی و مالیات تکافلی، مروری بر ویژگیهای تکالیف مالی اسلامی و مالیات خوب داشته باشد و دو نوع مالیات مذکور را بر اساس این ویژگیها به اجمال مقایسه کند و ترجیح مالیات تکافلی بر مالیات محلی را نشان دهد. اگر این مقاله بتواند ضمن معرفی «مالیات تکافلی» بهعنوان نهادی بومی (اسلامی ـ ایرانی)، محلهمحور و مسجدمحور، توجه اندیشمندان، کارگزاران و قانونگذاران را نسبت به این نوع از مالیات، جلب کند و زمینه ارائه طرح و لایحه مناسبی را برای آن فراهم آورد، به هدف خود رسیده است.
Taxes seem to be the twin of human social life and the formation of governments. Initially, this institution was simple, limited and local, and over time, it has evolved and, of course, it has always had its ups and downs. The present article seeks to present a new idea called takaful tax[1] based on which some questions are posed as follows: 1. Is coining such a term; i.e., takaful correct? 2. Is it compatible with the Islamic finance? 3. Is it in line with the tax culture of Iranian society? 4. Can a close example be found in the conventional tax system? 5. In case of the existence of a close institution such as local tax, based on the criteria of good taxes and the characteristics of Islamic financial obligations, what is the position of takaful tax in comparison with it? and finally 6. Isn't it time to assess the feasibility of and paving the ground for presenting a suitable plan or bill for a local Islamic-Iranian institution? While examining the concepts of taxation, the present study reviews the characteristics of Islamic financial obligations and good tax. Moreover, this study aims at introducing takaful tax as a local Islamic-Iranian institution, attracting brokers and legislators to this type of tax, and providing a suitable plan and bill for this type of tax.
[1]. Takaful literally means cooperative. Takaful tax is proposed based on and in line with the system of Islamic economic patronage that is a part of the comprehensive system of Islamic patronage formed on the basis of two basic elements: a) Public sponsorship (due to the relationship between brotherhood and membership in a single human society); b) The share of society in government property and revenues (due to the guarantee of patronage)
خلاصه ماشینی:
و در نهایت آیا زمان آن نرسیده است که نسبت به نهادی بومی (ایرانی ـ اسلامی) امکانسنجی و زمینهسازی ارائه طرح یا لایحه مناسب صورت پذیرد؟ تحقیق حاضر در تلاش است ضمن بررسی مفاهیم مالیات، تکافل، مالیات محلی و مالیات تکافلی، مروری بر ویژگیهای تکالیف مالی اسلامی و مالیات خوب داشته باشد و دو نوع مالیات مذکور را بر اساس این ویژگیها به اجمال مقایسه کند و مجید حبیبیان نقیبی، استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی (majidhabibian@atu.
در این نوشتار سعی شده است با اتکا بر فرهنگ و ارزشهای اسلامی ـ ایرانی، ضمن معرفی مالیات تکافلی، این نهاد بومی را با مالیات محلی بر اساس ویژگیهای مالیات مناسب و مطلوب و تکالیف مالی اسلامی، مقایسه کند و نشان دهد مالیات تکافلی ضمن برخورداری از بسیاری از ویژگیهای مالیات خوب، با فرهنگ و ارزشهای حاکم بر جوامع اسلامی و از جمله ایران سازگاری بیشتری دارد.
در واقع مالیات محلی، مالیاتی است (Bell, Brunori, Youngman; April 2010) که در محدوده یک شهرستان یا شهرداری توسط مقامات محلی وضع و اخذ میگردد و درآمد حاصل از آن به طیف گستردهای از خدمات شهری مانند جمعآوری زباله، تعمیر و نگهداری فاضلاب و مانند آن، تخصیص داده میشود.
4. مالیات محلی میتواند به لحاظ کارایی از جایگاه مناسبی برخوردار باشد و با حداقل منابع (انسانی و مالی) به حداکثر درآمد بالقوه دست یابد و درآمدهای مالیاتی نیز باید با اتکا بر نیازهای واقعی تخصیص داده شود و تخصیص نیز به شکل مناسبی صورت پذیرد.