چکیده:
یکی از مسائل مورد اختلاف فقها در بحث طهارت و نجاست، حقیقت نجاست است. آیا به چیزی نجس اطلاق میشود که قذارت خارجیه داشته باشد یا اینکه نجاست صرفا یک اعتبار دارای آثار میباشد؟ این مقاله انظار فقها و اصولیون بزرگ را طرح و بررسی کرده است و با مراجعه به ادله به این نتیجه رسیده است که مبنای امام خمینی دال بر واقعی بودن نجاست در اعیانی که عرف آنها را قذر و نجس میداند مانند: بول و غائط، و اعتباری بودن نجاست در اعیانی که عرف آنها را قذر نمیداند مانند: کافر، سگ، خوک و شراب صحیحتر از بقیه است.
خلاصه ماشینی:
از میان فقهایی که این مبنا را اتخاذ کرده اند، مرحوم خویی( است؛ ایشان در مصباح الاصول؛ بعد از وارد شدن به بحث احکام وضعیه و احکام تکلیفیه، پس از بحث نسبتاً مفصلی در باب کیفیت جعل احکام وضعیه و پس از آن که با استدلالاتی، دیدگاه شیخ انصاری( در مورد انتزاعی بودن احکام وضعیه به طور مطلق، را رد کرده، با تقسیم احکام وضعیه به دو قسم جعلی و انتزاعی، به موضوع طهارت و نجاست ورود کرده و بعد از بیان نظر شیخ درباره حقیقت طهارت و نجاست (یعنی واقعی بودن طهارت و نجاست و اینکه حکم شارع صرفاً کاشف از واقع است)، با سه دلیل نظر ایشان را رد میکند: دلیل اول: ایشان ادعای شیخ را خلاف ادله شرعیه میداند به جهت اینکه به نظر ایشان آنچه از ظاهر ادله طهارت و نجاست استفاده میشود آن است که شارع بما هو شارع، حکم به طهارت و نجاست برخی اشیاء کرده، و طهارت و نجاست را برای مصادیق آن اعتبار کرده است، نه اینکه از جایگاه اهل خبره از حقیقت اشیاء خبر داده باشد و صرفاً کاشف از واقع باشد.
مبنای چهارم مبنای چهارم، مبنای محقق عراقی( است؛ آنگونه که از مطالعه کتاب نهایة الافکار به دست میآید، مانند شیخ انصاری طهارت و نجاست را از امور واقعی دانسته، ولی بر خلاف شیخ، کاشف از آن دو را عرف و عقل میداند نه شرع، البته ایشان معتقد است که در برخی موارد که عرف قادر به تشخیص نیست، شارع به جهت علم به حقیقت برخی اشیاء، کشف از واقع میکند.