چکیده:
باهدف بازنمایی تجارب اعضای هیئتعلمی دانشگاهها از ایفای همزمان نقشهای چندگانه شغلی و خانوادگی پژوهشی با رویکرد تفسیری و با روش نظریۀ داده بنیاد انجام شد. میدان تحقیق، دانشگاه کردستان و مشارکتکنندگان بالقوه همۀ اعضای هیئتعلمی تماموقت بودند که جهت انتخاب نمونه از شیوۀ نمونهگیری هدفمند با روش بیشینۀ تنوع استفاده گردید که نهایتا پس از دستیابی به اشباع نظری به 18 نفر رسید. ابزار گردآوری دادهها یک پروتکل مصاحبۀ نیمهساختارمند با 10 سوال بود. برای افزایش پایایی از روش بازبینی توسط مشارکتکنندگان و مرور توسط اعضای هیئتعلمی غیر شرکتکننده در پژوهش استفاده شد. تجزیهوتحلیل دادهها به شیوۀ کدگذاری نظری سه مرحلهای و با استفاده از نرمافزار MAXqda انجام گرفت. مولفههای مرتبط با گرانباری نقش در پنج دسته عوامل زمینهای، فرایندی، علی، راهبردی و پیامدی احصا شدند. یافتهها حاکی از آن بود که اعضای هیئتعلمی زن و مرد به گونههای متفاوتی پدیدۀ گرانباری نقش را تجربه کرده بودند. شیوۀ نگرش و تفکر اعضای هیئتعلمی که مسئولیت مراقبت از بچهها و یا والدین سالمندشان را بر عهده داشتند بر میزان سازگاری آنان با گرانباری نقش تاثیر داشت. تجربۀ آن دسته از اعضای هیئتعلمی که در مدیریتهای اجرایی دانشگاهی نیز ایفای نقش میکردند با تجربۀ اعضای هیئتعلمی که در کارهای اجرایی درگیر نبودند از گرانباری نقش متفاوت بود. به نظر مدیران دانشگاهی، مقابله و سازگاری با گرانباری نقش، امری ممکن و لازم است. با تغییر دیدگاه اعضای هیئتعلمی نسبت به دانشگاه، داشتن برنامۀ کاری منظم و اولویتدهی به کارها میتوان میزان فشار کاری و ذهنی بر اعضای هیئتعلمی را کاهش داد. مصاحبهشوندگان بر این باور بودند تغییر قوانین دانشگاهی و داشتن انتظارات متناسب با میزان دریافتی آنها از راهحلهای مفید دیگر برای کاهش گرانباری نقش اعضای هیئتعلمی است.
خلاصه ماشینی:
مصاحبه شوندگان بر اين باور بودند تغيير قوانين دانشگاهي و داشتن انتظارات متناسب با ميزان دريافتي آن ها از راه حل هاي مفيد ديگر براي کاهش گرانباري نقش اعضاي هيئت علمي است .
واژگان کليدي : مقدمه اعضاي هيئت علمي، گرانباري نقش ، نظريۀ داده بنياد، توازن بين کار و زندگي، فشار کاري دانشگاه ها به عنوان مراکز انديشه ورزي و توليد علم جامعه با حضور و فعاليت متفکران ، محققان ، دانش پژوهان و دانشجويان در اعتلاي علمي وجهت بخشيدن به حرکت هاي فکري، اعتقادي، فرهنگي و سياسي جامعه نقش اساسي دارند.
ازجمله مهم ترين عواملي که بر عملکرد اعضاي هيئت علمي اثر ميگذارد، ميزان استرس شغلي و کاهش سطح سلامت ناشي از عوامل مختلف در محيط کار، از قبيل نيازمندي هاي شغلي بالا و کنترل کم بر شغل ، تعارض نقش و گرانباري نقش است .
تعارض و گرانباري نقش دو عرصه فشار آفرين در محيط هاي کاري و سازماني هستند که به شدت حالات رواني و نگرشي اعضاي هيئت علمي و کارکنان را تحت تأثير قرار ميدهد (٢٠١٠ ,Kazemi et al).
سئوال دوم پژوهش راهبردها و عوامل مداخله گر در جهت سازگاري و مقابله اعضاي هيئت علمي دانشگاه با گرانباري نقش را مورد سئوال قرار مي دهد که داده هاي مربوط به اين سئوال در جدول ٤ آورده شده است .
اين استرس و فشار کاري خود باعث ايجاد تنش نقش در روابط فردي و بين فردي اعضاي هيئت علمي در موارد بسياري شده است .