چکیده:
توسعه علوم میان رشته ای و ضرورت بازبینی مباحث علمی توسط پژوهشگران موجب شده است مبحث «استفاده مجدد از داده ها» در باستان شناسی مطرح شود. پیش از هر بحثی لازم است چالش ها و مبانی نظری در این زمینه مورد بررسی قرار گیرند؛ زیرا استفاده ناآگاهانه و بدون درنظرگرفتن نیازهای بومی دانش باستان شناسی کشور در این مباحث منجر به حصول نتایج معکوس و ایجاد مصرف گرایی و جهت گرایی در تولید نتایج علمی خواهد شد. این واکاوی با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و در این زمینه از اسناد و منابع کتابخانه ای و همچنین مشاهده نتایج پژوهش ها در پایگاه های اطلاعاتی معتبر علمی در زمینه مطالعات داده های باستان شناسی از پایگاه اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال «ساینتس دایرکت»، همچنین بررسی پایگاه اطلاعاتی «اپن کانتکس» و «سی داک سی ار ام» و همچنین نتایج منتشرشده در پایگاه اینترنتی «تی دار» انجام پذیرفته است. پرسش های این پژوهش عبارتنداز: ۱) چه مباحث کلیدی در بحث استفاده مجدد از داده ها باید موردنظر قرار گیرد؟ ۲) چگونه ابزار دیجیتال در رفع چالش استفاده مجدد از داده ها، می تواند مفید باشد؟ به طور خاص، ما زمینه های اصلی در استفاده مجدد داده های باستان شناسان و نقش موسسات کلان در این زمینه را بررسی خواهیم کرد و توانمندی های دیجیتال در زمینه رفع این چالش ها را معرفی خواهیم نمود. با بررسی و مطالعات درباره روش های موثر به منظور شناخت راهکارهای موثر در استفاده مجدد از اطلاعات و کاربرد ابزار دیجیتال در این زمینه، درنهایت سه زمینه استانداردسازی، طراحی فراداده ها و مستند نگاری بافت به وسیله ابزار دیجیتال به عنوان سه حیطه اصلی در مطالعات مجدد داده ها مشخص شده است و هرکدام از این راهکارها می تواند با تلفیق توانمندی های خود در فرآیند استفاده مجدد از داده ها موثر باشند؛ همچنین باتوجه به چهارچوب های استانداردسازی اطلاعات به دست آمده دارای ارزش و اعتبار ذاتی بوده و وابسته به عوامل چون ابزار تهیه اطلاعات یا شخص بنیاد نیستند.
خلاصه ماشینی:
با بررسی و مطالعات دربارۀ روشهای مؤثر بهمنظور شناخت راهکارهای مؤثر در استفادۀ مجدد از اطلاعات و کاربرد ابزار دیجیتال در این زمینه، درنهایت سه زمینۀ استانداردسازی، طراحی فرادادهها و مستندنگاری بافت بهوسیلۀ ابزار دیجیتال بهعنوان سه حیطۀ اصلی در مطالعات مجدد دادهها مشخص شده است و هرکدام از این راهکارها میتواند با تلفیق توانمندیهای خود در فرآیند استفادۀ مجدد از دادهها مؤثر باشند؛ همچنین باتوجه به چهارچوبهای استانداردسازی اطلاعات بهدستآمده دارای ارزش و اعتبار ذاتی بوده و وابسته به عوامل چون ابزار تهیۀ اطلاعات یا شخص بنیاد نیستند.
کاربرد روشهای مستندنگاری دیجیتال در مطالعات مساجد اسلامی، لایهنگاری غارهای پارینهسنگی تا برنامهریزی بهمنظور انجام یک کاوش نجاتبخشی یا مطالعات زیرآب باتوجه به اهدافی که این مطالعات را ضرورت بخشیدهاند، در طیف متفاوتی از روش مطالعه قرار میگیرند و اطلاعات حاصل از آنها بهشرطی قابلاستفادۀ مجدد خواهد بود که درنتیجۀ اجرای استانداردها در مراحل مختلف بهدست آمده باشد؛ همچنین قوانین سازمانهای نظارتی حاکمبر باستانشناسی نیز درحال تغییر هستند؛ امروزه بسیاری از کشورها تبادل اشیاء باستانی و یافتههای دیگر را حتی برای مقاصد تحقیقاتی ممنوع کردهاند.
اخیراً دستورالعملهایی برای ذخیرۀ اطلاعات در کشورهای انگلستان و هلند بهوجود آمده است (Aitchison, 2009; Brown, 2011; DANS, 2007) و همچنین در کشورهای دیگر مانند کانادا، انتظار میرود که باستانشناسان براساس فرمتهای استاندارد، سوابق تحقیقات را در پایگاه دادهها ذخیره کنند، اما هنوز ابلاغیۀ اجباری در این زمینه وجود ندارد (Winter, 1996; McManus, 2012; Parkscanada, 2005).
Standard and Guidance for the Creation, Compilation, Transfer and Deposition of Archaeological Archives.
Instructions for Depositing Archaeological Data in EASY http://www.