چکیده:
خواندگان دعوا، در اغلب دعاوی که نزد دیوان بینالمللی دادگستری اقامه میشود، براساس آیین دادرسی این دیوان، به طرح اعتراض مقدماتی نسبت به صلاحیت دیوان، قابلیت پذیرش دادخواست یا دیگر اعتراضهای مقدماتی اقدام میکنند. پذیرش اعتراض مقدماتی در زمینة خاص سبب میشود تا دیوان نتواند در آن زمینه وارد رسیدگی ماهوی شود. ادعای «فقدان اختلاف» از رایجترین دلایل اعتراض مقدماتی به صلاحیت دیوان بینالمللی دادگستری از گذشته تاکنون بوده است. بر این اساس خوانده مدعی میشود که اصولاً میان او و خواهان در خصوص موضوعی که ادعای وجود اختلاف شده است، اختلافی وجود ندارد. این مقاله ابتدا به موضوعاتی مانند تعریف، اهمیت، ماهیت و شرایط اختلاف میپردازد. سپس مباحث اساسی مربوط به ادعای فقدان اختلاف یعنی معین بودن اختلاف، ارتباط آن با طرفین، کل واحد بودن، عینی بودن، تلاقی خواستة یک طرف با مخالفت طرف دیگر، شرط آگاهی خوانده، منع افزایش و تغییر اختلاف، رسیدگی به ادعای فقدان اختلاف و بار اثبات آن در پرتو مواد 79، 79 مکرر و 79 مکرر مکرر آیین دادرسی، اساسنامه و رویة قضایی دیوان بینالمللی دادگستری تجزیهوتحلیل و بررسی خواهد شد.
In most cases before the International Court of Justice (ICJ), the respondents in accordance with the Rules of Court, raise a preliminary objection to the jurisdiction of the Court, the admissibility of the application or other objections. Upholding a preliminary objection in a particular field prevents the Court from exercising its jurisdiction in that field.“Non-existence of dispute” has been one of the most important grounds for preliminary objections to the jurisdiction of the International Court of Justice from the past to the present. Accordingly, the respondent claims that, essentially, there is no dispute between parties in the case at hand. This article examines definition, importance, nature, and requirements of “dispute”. Then the basics of the existence of dispute will be discussed, such as the subject-matter of the dispute (real dispute), its relevance with parties, its determination and objectivity, concurrence and awareness requirements, prohibition of increasing and changing the dispute, threshold of existence of dispute and the burden of proof, in the light of Articles (79), (79bis) and (79ter) of the Rules of Court, its Statute and judicial procedure.
خلاصه ماشینی:
ديوان بين المللي دادگستري در نظريۀ مشورتي تفسير عهدنامـه هـاي صـلح بـا بلغارسـتان ، مجارستان و روماني، اختلاف را اين چنين تعريف کرد: «وضعيتي کـه در آن دو طـرف نظرهـاي آشکارا مخالفي در خصوص مسئله ايفا يا عدم ايفاي برخي تعهدات عهدنامـه هـاي خـاص اتخـاذ کرده انـد» (٧٤ :١٩٥٠,ICJ Rep) .
يکي از معدود قضايايي که در آن يکي از طرفين تفاوت ميان «اختلاف »، «مسئله »، «موضوع » و «خواسته » را مطرح کرد، قضيۀ اجراي کنوانسيون بين المللي رفع تمامي اشکال تبعيض نژادي است که البته ديوان وارد بررسي اين اختلاف نشد، اما به نحوي پذيرفت که ميان اينها تفاوت وجود دارد (٢٨ .
اما آن دسته اعتراض هايي که ذيل بند ١ مادة ٧٩ نبودند، يعني قبل از ابلاغ لايحه مطرح ميشدند، وصف «اعتراض ابتدايي يا پيش مقدماتي» داشتند و ديوان به اين نهاد حقوقي، در قضاياي مشروعيت توسل به زور پرداخته است ICJ) (٢٤ para ,٢٠٠٤ ,Rep, Legality of Use of Force .
در قضيۀ اجراي کنوانسيون بين المللي رفـع کليـۀ اشکال تبعيض نژادي که روسيه ادعاي عدم اختلاف را مطرح کرد، ديوان براي بررسي اختلافـي که توسط گرجستان مطرح شده بود، از جمله وارد چنين مرحله اي شد و اعلام کـرد بـه همـين منظور نياز است تا امر موضوعي اختلاف بررسي شود (٣٠.
نتيجه گيري دليل فقدان اختلاف توسط يک طرف مطرح و در مقابل ادعاي وجود اختلاف قرار مي گيـرد کـه از سوي طرف مقابل ادعا شده است و طي آن مدعي عدم اختلاف ، با استدلال هاي خود از ديوان مي خواهد بررسي و اعلام کند که در موضوع اعلام شده ميان طرفين اختلافي وجود ندارد.