چکیده:
هدف: این تحقیق با هدف طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای خانوادگی (الگوی ارتباطی خانواده شامل ﺟﻬتﮔﯿﺮی گفت و شنود و ﺟﻬتﮔﯿﺮی همنوایی، تعارضات خانوادگی و مذهبی بودن والدین) و فردی (عزت نفس، خودکارآمدی و تابآوری) گرایش به مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. روش: مطالعه حاضر توصیفی-همبستگی از نوع مدلسازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 1397-1398 بود. از بین این جامعه، 347 نفر به شیوه نمونه گیری خوشهای انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسش نامه الگوی ارتباطات خانواده، خرده مقیاس تعارضات خانوادگی، پرسش نامه مذهبی بودن والدین، مقیاس عزت نفس، پرسش نامه ﺳﺮﻣﺎیه روان شناختی و ﻣﻘﯿﺎس ﭘﺬیرش اﻋﺘﯿﺎد استفاده شد. دادهها با روشهای همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: جهتگیری گفت و شنود، جهتگیری همنوایی، تعارضات خانوادگی، عزت نفس و خودکارآمدی اثرات مستقیم معناداری بر گرایش به مصرف مواد داشتند، اما مذهبی بودن والدین و تابآوری اثرات مستقیم معناداری بر گرایش به مصرف مواد نداشتند. عزت نفس در رابطه بین جهتگیری گفت و شنود، جهت گیری همنوایی، تعارضات خانوادگی و مذهبی بودن والدین با گرایش به مواد نقش میانجی داشت. خودکارآمدی در رابطه بین مذهبی بودن والدین و گرایش به مصرف مواد دارای نقش میانجی بود، اما تابآوری در زمینه این روابط دارای نقش میانجی نبود. نتیجهگیری: در مجموع مدل ارائه شده در تحقیق از برازش قابل قبول و مناسب برخوردار بود و میتواند به عنوان الگویی مناسب در طراحی و تدوین برنامههای پیشگیرانه برای گرایش به مصرف مواد مورد استفاده قرار گیرد.
Objective: The aim of this study was to design and test a model of familial (family communication pattern including conversation orientation and conformity orientation, family conflicts and parental religiosity) and individual (self-esteem, self-efficacy and resilience) factors of substance use tendency in students of University of Mohaghegh Ardabili. Method: The present study was descriptive-correlational of structural equation modeling type. The statistical population of this study included all students of University of Mohaghegh Ardabili in the academic year 2018-2019. From this population, 347 people were selected by cluster sampling. To collect data, the family communication pattern questionnaire, the family conflict subscale; the questionnaire of parental religiosity, the self-esteem scale, the psychological capital questionnaire, and the addiction acceptance scale were used. The data were analyzed by Pearson correlation and structural equation modeling methods. Results: Conversation orientation, conformity orientation, family conflicts, self-esteem, and self-efficacy had significant direct effects on substance use tendency, but parental religiosity and resilience did not have any significant direct effects on substance use tendency. Self-esteem mediated the relationships of conversation orientation, conformity orientation, family conflicts, and parental religiosity to substance use tendency. Self-efficacy mediated the relationship between parental religiosity and substance use tendency, but resilience did not mediate these relationships. Conclusion: In general, the model presented in the research had an acceptable and appropriate fit and can be used as a suitable model in designing and formulating preventive programs for substance use tendency.
خلاصه ماشینی:
طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای خانوادگی و فردی گرایش به مصرف مواد در دانشجویان 4 سارا علائی خرایم ١، سجاد بشرپور٢، نادر حاجلو٣، محمد نریمانی تاریخ دریافت : ١٣٩٩/٠٥/٢٢ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/١١/١٩ چکیده هـدف : این تحقیق ـبا هـدف طراحی و آزمون الگویی از پیشـــاینـدهـای خـانوادگی (الگوی ارتبـاطی خـانواده شــامل جهت گیری گفت و شــنود و جهت گیری همنوایی، تعارضــات خانوادگی و مذهبی بودن والدین ) و فردی (عزت نفس ، خودکارآمدی و تاب آوری ) گرایش به مصــرف مواد در دانشــجویان دانشــگاه محقق اردبیلی انجام شـد.
بنابراین ، در این پژوهش نقش مسـتقیم و غیر مسـتقیم مجموعه ای از پیشـایندهای خانوادگی و فردی شـــامل الگوی ارتباطی خانواده ، تعارضـــات خانوادگی، مذهبی بودن والدین ، عزت نفس ، خودکارآمدی و تاب آوری در گرایش به مصــرف مواد در میان دانشــجویان در قالب یک مدل ســاختاری مورد بررســی قرار گرفت .
پژوهش هـای مختلف از جملـه فتحیـان دســـتگردی و همکـاران (٢٠١٦)؛ رییز و ویلوکس ٣ (٢٠١٥)؛ سـانتروک (٢٠١٣)؛ نورافشـان ، جوکار و حسـینی (٢٠١٣)؛ آماتو و فاولر (٢٠١٠)؛ رشـیدی و همکاران (١٣٩٥)؛ نوابی نژاد (١٣٩٠) و صـرامی (١٣٨٨) نیز رابطه منفی عزت نفس ـبا گرایش ـبه مصـــرف مواد و رفتـارهـای پرخطر و همچنین نقش میـانجی آن در رابطـه بـا جو عـاطفی خـانواده را تـاییـد کرده انـد.
از دیگر یـافتـه هـای این پژوهش نقش میـانجی عزت نفس در رابطـه بین مـذهبی بودن والدین و گرایش به مصـــرف مواد بود.
بـا توجـه بـه نتـایج بـه دســـت آمـده در این پژوهش ، نقش میـانجیگر خودکـارآمـدی در رابطه بین مذهبی بودن والدین و گرایش به مصـرف مواد تایید شـد.