چکیده:
دولتها بیشتر وقتها برای حمایت از درآمد کشاورزان، تخصیص بهینهی منابع و توزیع عادلانهی درآمدها، در بازارهای کشاورزی مداخله میکنند. به خاطر اهمیت گندم در الگوی مصرفی خانوارهای ایرانی، این کالا همواره مورد توجه سیاستگزارن بوده است. دولت در چارچوب سیاست غذای ارزان، به مصرف گندم یارانه میدهد و همچنین سیاستهای حمایتی تعیین قیمت تضمینی، یارانه به نهادههای تولید و بیمه را برای تولید محصول گندم اجرا میکند. دولت همچنین خریدار و فروشندهی انحصاری گندم در کشور است. با توجه به پیوستگی در اجرا و هزینههای فزایندهی برنامههای حمایتی از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان گندم، هدفی است که در این مقاله دنبال میشود ارزیابی و تعیین ترکیب بهینهی سیاستهای دولت در بازار گندم است. برای دستیابی به این هدف، از روش حداقلسازی (کمینهسازی) تابع زیان خالص اجتماعی استفاده شده است. سیاستهای اجرا شده در سال 1384 مبنای انجام این مطالعه است. نتایج این مطالعه نشان داد که متوسط کارایی انتقال سیاستهای جاری دولت حدود 87 درصد است و سیاست حمایت از تولیدکنندگان، کمترین زیان اجتماعی را نسبت به اجرای سیاست غذای ارزان به تنهایی و یا اجرای همزمان سیاست غذای ارزان و قیمت تضمینی ایجاد کرده است. همچنین گرفتن این سیاست بیشترین کاهش در هزینههای دولت و بیشترین افزایش در رفاه مالیاتدهندگان را ایجاد کرده است.
Governments often intervene in agricultural markets to form income protection, optimal allocation of resource and equal income distribution. Evaluating optimal combination of policy instruments on Iranian wheat market, including consumers' subsidy scheme, guaranteed price, input subsidy and insurance are the main objectives in this paper. We applied the Minimization of the Net Social Loss Function method to the data of 2005 as the base year in this study. The results show that the Average Transfer Efficiency Index is about 87 percent for current policies. Applying producer’s protection policy has the less deadweight loss in comparison with applying cheap food policy or applying cheap food policy and producer’s protection policy simultaneous. Also, the results show that applying the producer’s protection policy significantly reduces the government’s expenditures and increases the Taxpayers’ welfare.
خلاصه ماشینی:
با توجه به پیوستگی در اجرا و هزینه های فزایندهی برنامه های حمایتی از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان گندم، هدفی است که در این مقاله دنبال می شود ارزیابی و تعیین ترکیب بهینه ی سیاست های دولت در بازار گندم است .
نتایج این مطالعه نشان داد که متوسط کارایی انتقال سیاست های جاری دولت حدود ٨٧ درصد است و سیاست حمایت از تولیدکنندگان، کم ترین زیان اجتماعی را نسبت به اجرای سیاست غذای ارزان به تنهایی و یا اجرای هم زمان سیاست غذای ارزان و قیمت تضمینی ایجاد کرده است .
____________________________________________________ 1 - Average Transfer Efficiency (ATE) ١٠٣ این شاخص نسبت افزایش سطح رفاه تولیدکنندگان و مصرفکنندگان به کاهش در سطح رفاه مالیاتدهندگان را نشان می دهد و از رابطه ی (٨) به دست می آید: ∆ +∆ ATE= CS PS (8) ∆TS شاخص دیگری که برای ارزیابی سیاست های دولت به کار گرفته می شود، متوسط موزون کارایی سیاستی انتقال ١ است که از رابطه ی زیر به دست می آید: PATE θ1(∆CS)+θ2(∆PS) (9) = ∆TS مقدار عددی شاخص متوسط موزون کارایی سیاستی انتقال، به مقدار نسبی وزنهای سیاسی گروههای اجتماعی بستگی دارد و ممکن است بزرگتر از ١ باشد.
متوسط کارایی انتقال نیز با توجه به مقادیر محاسبه شده برای رفاه مالیاتدهندگان به ترتیب برابر با ٠/٩٤، ٠/٨٦ و ٠/٨٠ است که نشان می دهد به ازای هر ١٠٠٠ ریال مخارج دولت بین ٨٠٠ تا ٩٤٠ ریال به تولیدکنندگان و مصرفکنندگان منتقل می شود و بقیه ی این مبلغ به صورت زیان اجتماعی ناشی از اجرای این سیاست ها از بین می رود.