چکیده:
شکر یکی از منابع مهم تامین انرژی خانوارهای ایرانی است. بیشتر شکر مورد نیاز کشور از منابع چغندرقند و نیشکر داخلی تامین و بخشی از آن نیز از خارج کشور وارد میشود. چغندرقند با 180 هزار هکتار سطح زیرکشت در کشور یکی از منابع مهم تولید شکر است. با توجه به برنامههای خودکفایی در زمینهی شکر، آگاهی از مزیت نسبی تولید چغندرقند از جنبههای مهم برنامهریزی اقتصادی است و انگیزههای اقتصادی تولیدکنندگان این محصول در رسیدن به اهداف برنامههای دولت حائز اهمیت است. این تحقیق به بررسی مزیت نسبی در زمینهی تولید چغندرقند می پردازد و بدین منظور استان کرمانشاه برای مطالعه انتخاب و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشهیی دو مرحلهیی با تعداد 93 چغندرکار مصاحبه بهعمل آمد. پرسشنامه در مورد موضوعات مورد نظر در سال زراعی 84-83 تکمیل و سایر اطلاعات مورد نیاز از سازمانهای ذیربط و منابع مختلف جمع آوری گردید. سپس با استفاده از معیارهای هزینهی منابع داخلی و نسبت منفعت–هزینهی اجتماعی، مزیت نسبی تولید این محصول تعیین شد. بر اساس نتایج به دست آمده، متوسط معیار SCB از 44/. تا 50/. و معیار DRC نیز از 33/. تا 44/. است، بر اساس نتایج به دست آمده، تحت شرایط رقابت آزاد و قیمتهای واقعی، تولید چغندرقند دراستان کرمانشاه دارای مزیت نسبی بوده و تحت شرایط موجود، چغندرکاران مالیات ضمنی به دولت پرداخت میکنند و انگیزههای اقتصادی منفی دریافت میکنند.
Sugar is important from the point of both energy source and food security for Iranian householders. The considerable part of internal consumption is imported. Sugar beet is one of the most important sources of sugar, as a raw material in the world and also in Iran. For food security and self sufficiency programs, considering comparative advantages of sugar beet cultivation is one of the most important aspects of economic planning and economic incentives of producers is important for the goals of government planning. In this study, sugar beet comparative advantage was determined by applying Domestic Resource Cost (DRC) and Social Benefit Cost ratio (SCB) criteria to data of 2004-05 farming year with two levels of exchange rates in Kermanshah provinces. The protective policies of the government were analyzed by Matrix Analysis of Policy (MAP). Based on findings of this study, Kermanshah has high comparative advantage on this crop under competitive and real price condition, but under existing condition producer receive negatives economic incentives and pay implicit tax to government.
خلاصه ماشینی:
است ، بر اساس نتایج به دست آمده ، تحت شرایط رقابت آزاد و قیمت های واقعی ، تولید چغندرقند دراستان کرمانشاه دارای مزیت نسبی بوده و تحت شرایط موجود، چغندرکاران مالیات ضمنی به دولت پرداخت می کنند و انگیزه های اقتصادی منفی دریافت می کنند.
نتایج نشان داد که بر اساس نرخ مطلق برابری قدرت خرید ارز، چغندرقند در استان فارس دارای مزیت نسبی است و این شاخص به ترتیب برابر ٠/٨٦٨ و ٠/٩٣٢ تعیین شد (محمدی ١٣٧٩).
شاخص نسبت هزینه منابع داخلی یکی از متداولترین شاخص های اندازه گیری مزیت نسبی است و به کرات توسط محققین داخلی و خارجی از آن استفاده شده است (حاجی رحیمی ،١٣٧٢; رحمانی ،١٣٨٢; جولایی ،١٣٨٤; جعفری ،١٣٨٠; زارع ،١٣٨١; زیبایی ،١٣٨٠; عزیزی ١٣٨٢; سلطانی ،١٣٧٤; کرباسی ،١٣٨٢; نجفی ،١٣٨١; محمدی ،١٣٧٩; گنزالس ،١٩٩٣).
شاخص هزینه به منفعت اجتماعی نیز بمانند شاخص DRC به کرات توسط محققین داخلی از جمله جولایی (١٣٧٦)، جعفری (١٣٨٠)، رحمانی (١٣٨٢)، زارع (١٣٨١)، زیبایی (١٣٨٠)، عزیزی (١٣٨٣)، کرباسی (١٣٨٤)، محمدی (١٣٧٩)، نجفی (١٣٨١)و گنزالس (١٩٩٣) مورد استفاده قرار گرفته است .
ماتریس تحلیل سیاستی در این تحقیق برای بررسی مزیت نسبی تولید چغندرقند علاوه بر شاخص های DRC و SCB از ماتریس تحلیل سیاستی PAM٣ استفاده شده است .
مزیت نسبی تولید چغندرقند در مناطق استان کرمانشاه بر اساس معیار DRC (به تصویر صفحه رجوع شود) مأخذ: یافته های تحقیق ٢٠٣ ماتریس تحلیل سیاستی در جدول ٧ نتایج ماتریس تحلیل سیاستی نشان داده شده است .