چکیده:
قرآنبسندگان ایرانی از جریانهای فکری برآمده از مکتب تشیّع امامیّه هستند که با دو شاخصهی قرآنبسندگی و دوریگزینی از حدیث در نیمه دوّم قرن سیزده هجری و همزمان با نهضت مشروطه در ایران ظهور کردند. این جریان با دو شاخصهی نگاه نقادانه به حدیث و خودبسنده و بی نیازی قرآن از سنت در تفسیر، شناخته میشوند. قرآنیان ایرانی همچون قرآنیان اهل سنت، برای نشان دادن بیاعتباری حدیث به بهرهگیری از معیارهای نقد حدیث روی آورده با این تفاوت که جوامع حدیثی شیعه مورد نقد ایشان قرار گرفته و بیشتر تمایل به حکم ابطال حدیث و بخصوص احادیث اعتقادی شیعه با ابزار نقد متن دارند. معیارهای نقد متن مورد استفاده ایشان را میتوان به دو دستهی أدلّه نقلی(قرآن و سنت) و لُبّی(عقل، إجماع، تاریخ قطعی، علم روز و ...)، تقسیم کرد. با توجه به نقش پررنگ حدیث در شکلگیری گزارههای کلامی شیعه، حدیثگریزی ایشان به نفی بخشی از گزارههای کلامی امامیّه چون مَهدویّت، علم امام، شفاعت، توسل و... انجامیده است. ما در این مقاله ضمن بیان معیارهای پرکاربرد قرآنیان ایران در نقد متن، به نقد، بیان کاستیها و کژوری آنان در بهرهگیری از معیارهای پالایش حدیث خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
در ميان معيارهاي نقد متن نيز به قرآن ، سنت قطعي، عقل ، تاريخ ، اجماع و علم توجه ٧٩ ٧٩نقد و بررسي ديدگاه ناصر القفاري درباره پيدايش کرده و کمتر از معيارهاي ديگر در حل تعارض و ناهمگوني روايات بهره ميگيرند.
بررسي و نقد) مرجعيت قرآن در کسب معارف ديني و ملاک و معيار بودن آن در رد و قبول حديث ، از قواعد و قوانين پذيرفته شده بين مسلمانان است و براي آن نمونه هاي فراواني را مي توان در تاريخ صدر اسلام پيدا نمود که نشان از مقبوليت و عمل به اين قاعده از عصر ظهور اسلام دارد (مجلسي، ١٤٠٣ق ، ٢٩: ٢٢٠-٢٢٧)١ و اين قاعده در روايات نيز بسيار مورد استفاده قرار گرفته است ؛ چنانکه نزديک به سي و سه مورد در منابع شيعه اماميه ، چهارده روايت ٨٠ ١.
کاربري عقل نزد اين گروه گاهي از نقد متن روايت ، به نقد عقيده کلامي نيز کشيده شده است ؛ ٨١ ٨١نقد و بررسي ديدگاه ناصر القفاري درباره پيدايش چنانکه صفات بيان شده براي امام در روايات را مخالف عقل ميدانند (قلمداران ، ١٣٣٩: نقد و بررسي) حجيت اجمالي عقل در قرآن و روايات پذيرفته و ترديدناپذير است ؛ چنانکه در قرآن ، آيات فراواني در بيان شأن و جايگاه عقل آمده است و انسان ها به بررسي اقوال و پذيرفتن بهترين دعوت نموده شده اند: )الذين يستمعون القول فيتبعون أحسنه أولئک الذين ِ هداهم الله وأولئک هم أولوا الألباب ( (زمر: ١٨».
نفي شفاعت و ٨٩ ٨٩نقد و بررسي ديدگاه ناصر القفاري درباره پيدايش ناسازگارنمايي آن با قرآن در ديگر آثار قرآنيان نيز مورد توجه قرار گرفته (شريعت سنگلجي، همه گناهکاران (شريعت سنگلجي، ١٣٢٧: ۱۳۹) را بر اساس روايت برميگزينند.