چکیده:
در مطالعه حاضر ارزیابی اثرات انتشار گازهای گلخانهای بر عملکرد و الگوی کشت محصولات منتخب زراعی استان تهران مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت. برای این منظور، ابتدا با استفاده از مدلهای گردش عمومی (GCM) میزان اثرات گازهای گلخانهای بر میانگین متغیرهای اقلیمی دما و بارش تحت سناریوهای انتشار A1B، A2 و B1 بررسی شد. این کار به کمک سامانه دیتایی GCM/RCM و مدل ریزمقیاس LARS-WG صورت گرفت. در ادامه، با استفاده از رویکرد اقتصادسنجی و تحلیل رگرسیون اثرات متغیرهای اقلیمی دما و بارش بر میانگین عملکرد محصولات منتخب زراعی ارزیابی شد. جهت بررسی تغییرات عملکرد محصولات بر الگوهای زراعی از مدل برنامهریزی ریاضی اثباتی (PMP) استفاده شد. نتایج نشان داد که رفتار متغیرهای اقلیمی دما و بارش طی دورههای آتی در سطح حوضههای مطالعاتی استان تهران نسبت به دوره پایه به ترتیب افزایشی (27/0 تا 75/3 درجه سانتیگراد) و کاهشی (63/0 تا 1/41 میلیمتر) خواهد بود. افزایش تمایل کشاورزان جهت توسعه سطح زیرکشت گندم آبی، ذرت دانهای و کلزا و کاهش سطح زیرکشت جو آبی، گوجهفرنگی، هندوانه و آفتابگردان در الگوی زراعی استان تهران از نتایج اعمال سناریوی اقلیمی تلفیقی (افزایش دو درجهای دما و کاهش 20 میلیمتری بارش) در این مطالعه است. تحت شرایط رخداد تغییر اقلیم، هندوانه و آفتابگردان به ترتیب با بیشترین تغییرات کاهشی در عملکرد (1/13، 7/17 درصد) و سطح زیرکشت (8/68 و 9/31 درصد) به عنوان حساسترین محصولات در الگوی زراعی استان تهران شناسایی شدند. از این رو، برنامه-ریزی جهت کاهش و یا توسعه سطح آنها طی دورههای آتی در الگوی کشت منطقه به زارعین و مسئولان ذیربط در بخش کشاورزی توصیه میشود.
in the present study evaluation of the effects of greenhouse gas emissions on the yield and cropping pattern of selected products in Tehran province were investigated. In order to assess the potential effects of drought, global warming and the establishment of local or regional water markets. To achieve this goal, first using general circulation models (GCM) the effects of greenhouse gases on the average climatic variables of temperature and precipitation under the emission scenarios A1B, A2 and B1 were investigated. This was done with the help of GCM/RCM data system and LARS-WG microscale model. Then, using econometric approach and regression analysis, the effects of climatic variables of temperature and precipitation on the average yield of selected products were evaluated. A positive mathematical programming (PMP) model to investigate changes of products yields on cropping patterns was used. The results showed that the behavior of climatic variables of temperature and precipitation during the future periods in Tehran province compared to the base period will increase (0/27 to 3/75 °c) and decrease (0/63 to 41/1 mm) respectively. Increasing the farmers’ desire to develop the acreage of irrigated wheat, corn and canola and reducing the acreage of irrigated barley, tomato, watermelon and sunflower in the cropping patterns of of Tehran province is an important result of application of integrated climate scenario (2 °c increase in temperature and 20 mm decrease in precipitation) in this study. Under the terms of climate change occurrence, watermelon and sunflower with the most decreasing changes in yield (13/1 and 17/7 %) and acreage (68/8 and 31/9 %) as the most sensitive products in cropping pattern of Tehran province were identified. Therefore, planning to reduce or develop the their acrage in the cropping pattern of Tehran province is recommended to farmers and relevant officials in the agricultural sector during future periods.
خلاصه ماشینی:
به طور کلی، با توجه به رونق کسب و کار کشاورزی و چشمگیر بودن فعالیت های زراعی در سطح استان تهران از یک سو و مستعد بودن این استان در زمینه تولید و انتشار گازهای گلخانه ای از سوی دیگر، نیاز است تا اثرگذاریهای انتشار این گازها و تغییرات اقلیمی به وجود آمده در نتیجه افزایش و کاهش مولفه های اقلیمی دما و بارش و اثرگذاریهای بالقوه پدیده گرمایش زمین بر وضعیت عملکرد محصول ها و الگوی کشت این منطقه از کشور ارزیابی و تحلیل شود.
جدول (٤) تغییرپذیریهای الگوی کشت و متغیرهای اقتصادی پس از اعمال سناریوی اقلیمی Table (4) Changes in cropping pattern and economic variables after application of climate scenario (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به نتایج جدول (٤)، ملاحظه میشود که پس از اعمال سناریوی اقلیمی تلفیقی دو درجه افزایش دمای هوا و ٢٠ میلیمتر کاهش بارش نسبت به میانگین دوره پایه (١٣٩٧- ١٣٩٢)، الگوی کشت کشاورزان استان تهران به سمت کاهش سطح زیرکشت جو آبی، گوجه فرنگی، هندوانه و آفتابگردان و همچنین ، توسعه سطح زیرکشت ذرت دانه ای، گندم آبی و کلزا سوق پیدا میکند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل (٣) مقایسه ارزش اقتصادی آب آبیاری با آب بهای پرداختی کشاورزان و تابع تقاضای آب آبیاری در استان تهران در شرایط رخداد تغییر اقلیم ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای Figure (3) Comparison of economic value of irrigation water with water paid by farmers and the function of irrigation water demand in Tehran province in the event of climate change due to greenhouse gas emissions ١٣٦ براساس شکل (٣) ملاحظه میشود که آمادگی به پرداخت برای نهاده آب یا همان آب بهای پرداختی کشاورزان درصد به نسبت ناچیزی از کل ارزش واقعی یا اقتصادی برآورد شده برای هر مترمکعب آب آبیاری را در این استان پوشش میدهد.