چکیده:
در این مقاله تلاش شده است تا با رویکردی بین رشتهای و با بهرهگیری از منابع دادهای گوناگون، مهمترین مسائل و چالشهای پیشروی منطقه آزاد اروند در استان خوزستان شناسایی شوند. بر این اساس 21 مساله و چالش اساسی در حوزههای گوناگون اقتصادی، سیاسی، محیط زیستی و مدیریتی شناسایی شده است که در مجموع بر پایداری این منطقه اثرگذار بوده و در صورت عدم توجه به آنها میتوانند ضمن اثرگذاری مخرب بر پایداری این منطقه استراتژیک کشور، تجربه تاسیس این منطقه را همانند سایر مناطق آزاد کشور با شکست مواجه کنند. برخی از این چالشها پایداری این منطقه آزاد اقتصادی را تحت تاثیر قرار میدهند اما برخی دیگر از چالشها، نه تنها میتوانند بر پایداری منطقه به منزله یک منطقه آزاد تجاری اثرگذار باشند بلکه میتوانند پایداری محیط زیستی دو شهرستان خرمشهر و آبادان را به شدت تحت تاثیر قرار داده و پایداری آنها را با مخاطراتی جدی روبرو کنند.
خلاصه ماشینی:
توجه نکردن به اين مسائل مي تواند نه تنها تجربۀ ايجاد منطقۀ آزاد اروند را ــ مانند برخي مناطق آزاد ديگر کشور ــ با شکست روبرو کند و سرمايه گذاري هاي انجام شده در اين منطقه را در معرض مخاطرات جدي قرار دهد، بلکه مي تواند چالش هاي اساسي براي دو شهرستان آبادان و خرمشهر ــ که از موقعيت ژئوپولتيک قابل توجهي در کشور و منطقه برخوردارند ــ ايجاد کند.
ـ بايد توجه داشت که موفقيت يک منطقۀ آزاد در دستيابي به اهداف مدنظر از ايجاد اين مناطق ، منوط به دنبال کردن سه استراتژي است : ١) جايگزيني استراتژي توسعۀ صادرات به جاي استراتژي جايگزيني واردات ؛ ٢) استراتژي تاکيد بر مزيت هاي نسبي ؛ ٣) استراتژي به کارگيري تجارت خارجي به عنوان موتور محرک توسعه که در منطقۀ آزاد اروند به دليل ابهام در هدف اصلي تعريف اين منطقه به عنوان منطقۀ آزاد، به نظر مي رسد بنا به دلايل گوناگون ، توجهي به اين سه استراتژي نشده و همين مسئله زمينه را براي انحراف منطقه از اهداف اصلي خود فراهم آورده است .
منطقۀ آزاد اروند و مکان يابي صورت گرفته براي اين منطقه از نظر ضابطۀ اصلي ١ و ضوابط فرعي ٥ و ٧ با چالش هاي اساسي مواجه است که جهت ايجاد امکان حضور سرمايه گذاران خارجي بايد تمهيداتي پيرامون آن ها انديشيده شود.