چکیده:
انسان به دلیل اجتماعیبودن دارای مجموعهای از نیازها، شناختها، تعلقات و تمنیات است که در محیط اجتماع و در تعامل با دیگر انسانها کسب میکند. نیازهای مادی و روانیاش در اجتماع برطرف میشوند، استعدادهایش در اجتماع شکوفا میشوند، گرایشهایش در اجتماع شکل میگیرند و دانشهایش در اجتماع به دست آمده و قابلیت کاربست پیدا میکنند. به این دلیل، انسان نیازمند روابط پایدار با دیگر انسانها برای برآوردهشدن نیازها و تحقق استعداهایش است. باوجوداین تأمین این نیازها زمانی مطلوب شمرده میشود که در پرتو اصول و ارزشهای اخلاقی صورت پذیرد و شخصیت و عزت نفس انسانی دچار آسیب نگردد. چنان که از رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نقل است: «اُطْلُبُوا الْحَوَائِجَ بِعِزَّةِ الْاَنْفُسِ؛1 نیازهای خود را با عزت نفس بخواهید.» 1. (المتقیالهندی، کنز العمال، ح16805.) عزت نفس از نیازهای مهم در وجود هر انسانی است و شخصیت فرد در پرتو آن شکل میگیرد. آبراهام مَزلو در سلسله مراتب نیازهای انسانی خود، آن را ذیل «نیاز به احترام» و در زمره نیازهای غیرمادی انسان دستهبندی کرده است. 2 2. (آبراهام مزلو، انگیزش و شخصیت، ص77).
خلاصه ماشینی:
الگوی روابط انسانی عزتمدار با تأکید بر سیره امام حسین(علیه السلام) محمدکاظم کریمی* اشاره انسان به دلیل اجتماعی بودن، دارای مجموعهای از نیازها، شناختها، تعلقات و تمنیات است که بخش زیادی از آن در محیط اجتماع و در تعامل با دیگر انسانها به دست میآید.
تأمین این نیازها، زمانی مطلوب شمرده میشود که در پرتو اصول و ارزشهای اخلاقی صورت پذیرد و شخصیت و عزتنفس انسانی دچار آسیب نشود؛ چنانکه رسولخدا صلی الله علیه و آله فرموده است: «اُطْلُبُوا الْحَوَائِجَ بِعِزَّةِ الْاَنْفُسِ فَإنَّ الأُمُورَ تَجْرِي بِالمَقَادِيرِ؛ نیازهای خود را با عزتنفس بخواهید؛ چرا که اندازه امور معین است».
حسرت آزادگان شد بندگی بندگی را چون تو دادی زندگی مؤمن آن باشد که اندر جزر و مد کافر از ایمان او حسرت خورد امام حسین(علیه السلام) با قیام و شهادتش، به بشریت درس زیست عزتمندانه داد و با رفتار خویش، الگویی ماندگار را برای شکلگیری روابط انسانی در پرتو عزت و کرامت انسانی به بشریت عرضه داشت.
در این الگو هر عزتی بر مدار حق جستجو میشود و غیر آن، ذلت و حقارت است؛ چنانکه امام حسین(علیه السلام) در دعای روز عرفه فرموده است: «أَنْتَ الَّذِى أَعْزَزْتَ؛ تویی که عزت بخشیدی».
در الگوی روابط انسانی امام حسین(علیه السلام)، کسی که خود را به مراتب والای ایمان و انسانیت ارتقا دهد؛ از هر رنگ و نژادی باشد، سزاوار تکریم است.
امام(علیه السلام) نشان داد که تکریم و عزت یاران و اصحاب، نه بر پایه قومیت و نژاد که بر پایه ارزشهای دینی و انسانی است.