چکیده:
منطقدانان متقدم و متاخر همگی در اندراج واژه امکان ذیل بحث قضایای موجهه در منطق و بحث مواد ثلاث در فلسفه، اتفاقنظر دارند؛ اما ازسویدیگر مغایرتهائی در شرح و تفصیل اصطلاح امکان عام نزد منطق دانان دیده میشود. یکی از شاخصترین اختلافها، دیدگاه زین الدین کشی است. وی به عنوان یکی از بزرگترین شاگردان فخر الدین رازی، در کتاب خود "حدائق الحقائق"، مدعی است که فیلسوفان پیش از وی، ازسویی امکان عام را به سلب ضرورت یکی از طرفین وجود و عدم تعریف کردهاند، درحالیکه بر سلب ضرورت از جانب مخالف قضیه نیز توافق داشتهاند. در این مقاله، تلاش ما بر این است تا با نگاهی بر آراء حکما و منطقدانان درباره اصطلاح امکان، به طور ویژه، تاملی بر امکان عام از دیدگاه زین الدین کشی داشته باشیم و اذعان کنیم که ادعای مورد تامل وی متاثر از تعاریف دوگانه فخر الدین رازی در کتاب "الملخص" و "شرح اشارات" است.
Early and later logicians all agree on the possibility of discussing the justifiable theorems in logic and the discussion of triple materials in philosophy; But on the other hand, there are discrepancies in the description of the term general possibility among logicians. One of the most significant differences is the view of Zainuddin Kashi, one of Fakhr Al-din Razi's greatest students. In his book "Hadaiq al-Haqaiq", he claims that philosophers before him had defined the general possibility of denying the necessity of one of the parties to existence and non-existence, while they had agreed to deny the necessity of the opposite side of the issue. In this article, we try to reflect on the general possibility from the perspective of Zayn al-Din Kashi by looking at the views of scholars and logicians on the term possibility, in particular, and acknowledge that his claim is influenced by dual definitions. Fakhr Al-din Razi is in the book "Al-Mulakhas" and "Sharh Esharat".
خلاصه ماشینی:
وی به عنوان یکی از بزرگتـرین شـاگردان فخـر رازی، در کتـاب خـود "حدائق الحقائق "، مدعی است که فیلسوفان پـیش از وی، ازسـویی امکـان عـام را بـه سـلب ضرورت یکی از طرفین وجود و عدم تعریف کرده اند، درحالیکه بر سلب ضـرورت از جانـب مخالف قضیه نیز توافق داشته اند.
کتاب «حدائق الحقائق » اثر زین الـدین کشـی اسـت کـه یکـی از حکمـا و منطـق دانـان ناشناخته قرن ٦ و ٧ محسوب میشود و می توان گفت با احیـای ایـن اثـر، کـه مشـتمل بـر ایده های نو فراوانی می باشد، یکی از حلقه مفقوده های بین فخر رازی و خـونجی در حـوزه منطق ، و همچنین فخر رازی و خواجه طوسی در حوزه فلسفه آشکار خواهد شـد؛ چـرا کـه کشی در این اثر از سویی متأثر از حکمای سلف خود مانند فارابی، اخوان الصـفا، ابـن سـینا، ابوالبرکات بغدادی و فخر رازی است به گونه ای که مقایسه ترتیب و تهـذیب مسـائل مـثلاً دو کتاب المباحث المشرقیۀ فخر رازی و حدائق الحقائق کشی، نشـان دهنـده تـأثر کشـی از فخر رازی است .
زین الدین کشی در بخش منطق کتاب "حدائق الحقائق " ادعا کرده است که منطـق دانـان و فیلسوفان قبل از او، امکـان عـام را بـه سـلب ضـرورت یکـی از طـرفین وجـود و عـدم تعریف کرده اند، درحالیکه ، تعریف مشهور حکماء درباره اصطلاح امکان عام ، همواره سـلب ضرورت از جانب مخالف قضیه بوده است .