چکیده:
در معماری خانههای سنتی ایران منجمله شهرهای با اقلیم گرم و مرطوبء عنایت به عوامل اقلیمی» یکی از ارکان
طراحی معماری محسوب شده و حائز اهمیت بسیار بوده است. و به طبعء پیشبینی فضا در عمق زمین در معماری خانه
سنتی ایران کاربرد قابلتوجهی داشته است. خلق فضاهای معماری سطوح زیرزمینی خانههای سنتی بهعنوان یکی از
شیوههای طراحی اقلیمی و تامین گر بخش عمدهای از نیاز آسایش ساکنین با امکان تعامل معماری و بهرهبرداران آن با
محیط در خانههای سنتی اقلیم گرم و مرطوب منجمله در شهر دزفول» مطرح میباشد. سازماندهی فضا در خانههای
سنتی دزفول, ارتباط چندجانبه فضاها با یکدیگر است. که براین اساس» شیوهای از تعریف و سازماندهی فضایی با امکان
تجربههای کیفی ادراکی گوناگون برای حضور آدمی فراهم شده است. با تحلیل منطقی از اندیشه سازمان فضایی خانههای
سنتی دزفول,» میتوان به معیارهای مختلف از جمله معیار اقلیمی طراحی این خانهها دستیافت. در این پژوهش سعی
شده» ضمن پرداختن به جایگاه معماری اقلیمی در خانههای سنتی دزفول,» به تحلیل فضایی خانه سنتی سوزنگر دزفول
پرداخته و تاثیر تهویه طبیعی بر سازماندهی فضاهای زیرزمینی آن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. در این مقاله از روش
تحقیق توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده که با جمعآوری اطلاعات از طریق بررسی کتابخانههای تخصصی و عمومی و
نشریههای مرتبط با موضوع انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
خلق فضاهاي معماري سطوح زيرزميني خانه هاي سنتي به عنوان يکي از شيوه هاي طراحي اقليمي و تأمين گر بخش عمده اي از نياز آسايش ساکنين با امکان تعامل معماري و بهره برداران آن با محيط ، در خانه هاي سنتي اقليم گرم و مرطوب من جمله در شهر دزفول ، مطرح مي باشد.
١ـ ايجاد سايه و نفوذ حداقل تابش و گرماي خورشيد به داخل ساختمان ٢ـ استفاده از جريان طبيعي هوا و بکارگيري بادهاي غالب و نسيم هاي محلي ٣ـ توجه به مورفولوژي محل (مصطفي زاده و صابر نژاد، ١٣٩٦: ٣و٤) اصولي که در معماري اين مناطق رعايت شده ، استفاده از مصالح ساختماني باظرفيت حرارتي کم و قرار دادن ساختمان در سايه ي کامل (تصويرشماره ١)، در اينجا نيز ايوان هاي عريض و سرپوشيده اي که هم از نفوذ باران به داخل جلوگيري مي کنند و هم سايه ي کاملي بر روي ديوار اتاق ها مي اندازد، مورد استفاده قرار گرفته است .
(مسعودي نژاد و همکاران ، ١٣٩٤: ٨) (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير شماره ١٢: فضاهاي زيستي و جهت گيري بنا نسبت به شمال (منبع :اصلاح چي و ميردريکوندي،١٣٩٢: ٩ تحليل : نگارندگان ) يکي از راه هاي کنترل درجه حرارت فضاهاي زيستي ، ايجاد سايه روي جداره هاست عناصر سايه انداز شهري در بافت تاريخي دزفول خود به دو دسته طبيعي و مصنوع تقسيم مي شوندکه هرکدام نقش به سزايي در بهبود شرايط سکونتي در بافت دارند.
در هر سه فضاي باز، نيمه باز و بسته رويکردهاي تهويه و کنترل شرايط محيطي مهم ترين عامل سازماندهي فضاهاي خانه هاي سنتي دزفول است و براي رسيدن به اين منظور، از دل زمين و با ايجاد فضاهايي همساز با اقليم مانند شوادان تا بام ساختمان را با درايت هاي خاص قابل سکونت نموده اند.