چکیده:
در عالم آفرینش جدا از موجودات محسوس، موجودات نامحسوسی هم هستند که در شرایط عادی، برای ما قابل درک حسی و دیدن نیستند. یکی از آن موجودات نامحسوس جن است. اعتقاد به وجود جن مختص اسلام نیست و در دیگر ادیان ابراهیمی نیز پذیرفته شده است. هدف از این پژوهش بررسی ماهیت و ویژگیهای جن و انس در قرآن و روایات و جایگاه آنان در نظام آفرینش میباشد. روش انجام پژوهش حاضر از نوع کتابخانهای و مروری میباشد. آیات و روایات دلالت بر این دارند که جنیان هم مانند انسانها، مختار هستند و هدف از آفرینش آنها بندگی خداوند است و در قرآن بارها به تصریح بیان شده است. پس جنها موجوداتی انتخابگر هستند و بر سر دو راهی قرار میگیرند. میتوان نتیجه گرفت که از نظر قرآن کریم، انسانها در
جهان دارای موقعیّتی منحصر به فرد هستند که او را نسبت به موجودات دیگر برتر کرده است. امّا باید توجّه داشت که این امتیاز و برتری بر سایر موجودات از نوع استعداد و قابلیّتهای وجودی بالقوه بوده و تا زمانیکه از آن استفاده نکنند، برتری نخواهند داشت. پس فقط با تکیّه زدن بر این کرامت ذاتی نمیتوان دم از برتری همهی انسانها بر موجودات دیگر زد. کرامت حقیقی انسان که وجه تمایز انسان از موجودات دیگر را تشکیل میدهد، کرامتی اکتسابی است و انسان تنها از طریق ایمان، عمل صالح، تقوای الهی و به فعلیّت رساندن تواناییهای خود، میتواند به موجودی برتر تبدیل شود و به مقام و جایگاه خلیفه اللهی نائل گردد.
In the world of universe , apart from tangible beings, there are also invisible beings that, under normal
circumstances, are not perceptible to us by the senses. One of those invisible creatures is the jinn. The
purpose of this study is to investigate the quiddity and characteristics of jinn and humans in the Qur'an
and narrations and their place in the system of universe. The method of this research is library and
review. Verses and narrations indicate that jinns, like human beings, are free and the purpose of their
universe is to slavery God, and it has been stated many times in the Qur'an. According to the Holy
Qur'an, man has a unique position in the world that has made him superior to other beings. But it
should be noted that this superiority over other creatures is of the type of potential existential talents
and abilities and will not be superior until they use it. Therefore, it is not possible to boast of the
superiority of all human beings over other creatures just by relying on this inherent dignity. The true
dignity of man, which is the distinguishing feature of man from other beings, is an acquired dignity,
and man can become a superior being and attain the position of the Caliph of God only through faith,
righteous deeds, divine piety, and the realization of his abilities.
خلاصه ماشینی:
آیات و روایات دلالت بر این دارند که جنیان هم مانند انسانها، مختار هستند و هدف از آفرینش آنها بندگی خداوند است و در قرآن بارها به تصریح بیان شده است.
از آنجایی که جهان مادّی و مخلوقات دیگر، تأمینکنندهی محیطی مناسب برای این امتحان الهی هستند، به همین دلیل انسان خلق شده و جامهی وجود بر تن کرده است.
با رجوع به تمامی آیات قرآن درزمینه آفرینش انسان مشخّص میگردد که کرامت حقیقی انسان، اکتسابی است و در سایهی ایمان و عمل صالح و تقوای الهی حاصل میشود و همین نوع کرامت است که ملاک اصلی برتری انسانها بر سایر موجودات است و او را به جایگاه خلیفهاللهی میرساند.
با توجه به اینکه خداوند موجودات فراوانی خلق کرده است که مهمترین آنها انسان، جن و فرشتگان هستند در پژوهش حاضر به بررسی و معرفی ماهیت و ویژگیهای جن و انس در قرآن و روایات و جایگاه آنان در نظام آفرینش میپردازیم.
حافظ شیرازی با بیانی شیوا در اینباره میسراید: آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعة فال به نام من دیوانه زدند نتیجهگیری کلی آیات و روایات دلالت بر این دارند که جنیان هم مانند انسانها، مکلف و مختار هستند و هدف از آفرینش آنها عبادت و بندگی خداوند میباشد همانطور که در قرآن بارها به روشنی بیان شده است.
به طور کل از آنچه در این پژوهش بیان شد میتوان نتیجه گرفت که از نظر قرآن کریم، انسانها در جهان هستی دارای موقعیّتی ممتاز و منحصر به فرد هستند که او را نسبت به موجودات دیگر برتر کرده است.