چکیده:
اصولا هدف اصلی و محوری داوری تجاری بینالمللی، هماهنگی و تسهیل مراودات بازرگانی و فعالیتهای تجاری و اقتصادی در سطح جهانی و رفع موانع و مشکلات آن است [1، ص31]. برای تحقق و پیشبرد این اهداف، سازمانها و تشکلهای بینالمللی تخصصی عمومی و خصوصی بیشماری مانند اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC)، انجمن داوری آمریکا (AAA)، سازمان تجارت جهانی (WTO)، تاسیس و رشد یافتند. به دنبال آن مقررات بینالمللی یکپارچهای جهت تنظیم آیین حل و فصل اختلافات بینالمللی تنظیم گردید. دولتها نیز پذیرفتند اختلافات تجاری بینالمللی ویژگیهایی دارند و حل و فصل آنها به شیوهی سنتی، دشواریهای خاصی را ایجاد خواهد کرد. بدین سبب به جهت مشارکت بنگاههای اقتصادی خصوصی کلان در توسعهی تجارت و سرمایهگذاری بینالمللی، قوانین داوری تجاری بینالمللی تنظیم گردیدند تا دادرسی به این گونه اختلافات، تخصصی و به نحو مقتضی صورت گیرد. اما مساله اصلی در داوری تجاری بینالمللی شیوه و نحوهی رسیدگی داوران است. قوانین داوری تجاری بینالمللی در خصوص آن ساکت هستند و پرسش این است که داوران بر اساس چه نظام دادرسی رسیدگی میکنند؟ در راستای آن اهداف، انتظار میرود شیوهی رسیدگی، اثبات و دلیل اثبات به گونهای باشد که روند رسیدگی در حین صحیح و منظم بودن، سریع و ساده داور را به کشف حقیقت و فصل خصومت نائل گرداند. روندی مستقل از نظامهای دادرسی کشورهای درگیر در اختلاف یا نظام دادرسی کشور متبوع داوران که این مقاله در صدد تبیین این موضوع و ارائه راهکار است.
خلاصه ماشینی:
قوانین داوری تجاری بینالمللی در خصوص آن ساکت هستند و پرسش این است که داوران بر اساس چه نظام دادرسی رسیدگی میکنند؟ در راستای آن اهداف، انتظار میرود شیوهی رسیدگی، اثبات و دلیل اثبات به گونهای باشد که روند رسیدگی در حین صحیح و منظم بودن، سریع و ساده داور را به کشف حقیقت و فصل خصومت نائل گرداند.
اگر حقوقدانان، به عنوان داور منفرد انتخاب شوند، آنهایی که تنها تابع نظام حقوقی کامنلا یا سیویللا هستند، شیوهی رسیدگی یکسانی را اجرا خواهند کرد و از این حیث برای طرفین داوری نیز کاملا قابل پیش بینی خواهد بود.
ب) اختیارتعیین شیوه رسیدگی در داوری باتوجه به آن چه که در بالا گفته شد، به نظر میآید سکوت قوانین داوری تجاری بینالمللی در تعیین شیوهی رسیدگی به ماهیت موضوع اختلافات را نبایستی دلیل متابعت داوری تجاری بینالمللی از نظامهای دادرسی مختلف دنیا دانست، زیرا: 1ـ نظامهای دادرسی کامنلا و سیویللا، در این که اختلاف چگونه طرح و رسیدگی و به صدور رأی ختم شود، تفاوتهای قابل توجهی در قواعد زمان ارائهی ادلهی اثبات دعوا و رسیدگی به آنها (به طور مثال، بار اثبات و تشریفات رسیدگی به شهادت شهود، تشریفات مربوط به تعیین کارشناس و ارائه نظریهی کارشناسی) چگونگی اثبات و استدلالات حقوقی دارند.
در واقع، داوری تجاری بینالمللی در ارتباط با آیین رسیدگی در برابر هر گونه نظام حقوقی دیگر، آزاد و منعطف است، اما این آزادی و انعطاف پذیری نبایستی نبایستی با اصول دادرسی عادلانه معارض باشد.