چکیده:
ارزیابی ریسک آلودگی منابع آب و پهنهبندی آلودگیها میتواند اطلاعاتی سودمند جهت کنترل کیفی این منابع ایجاد کند. در این راستا همسو با سیاستهای جلوگیری از آلودگی منابع آب و کنترل آلایندهها، استفاده بهینه از منابع آب، تعیین میزان پتانسیل ریسک های ناشی از منابع آلاینده در حوضههای آبریز لازم و ضروری به نظر میرسد. هدف این پژوهش ارزیابی ریسک آلایندگی حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو با استفاده از روش WRASTIC میباشد. با عنایت به اینکه تحقیقات اخیر صرفاً به ارزیابی ریسک با شاخصهای مرسوم پرداخته است و یکی از مسایل مهم در مدل سازی ریسک در طبیعت بررسی صحت مدل و کارایی آن مدل میباشد؛ بنابر این در پژوهش حاضر برای ارزیابی کارایی شاخص وراستیک و تطابق با محیط واقعی از شاخص کیفیت آب های سطحی ایران (IRWQISC) استفاده شد. طبق نتایج حاصله، میزان ریسک شاخصهای تخلیـه فاضلاب، فعالیتهای تفریحی و گردشگری، فعالیتهای کشاورزی، اندازه حوضه ی آبریز، راههای ارتباطی، فعالیتهای صنعتی و کاربری اراضی برای زیرحوضههایA1, A2, A3 ,A4, A5, A6, A7 به ترتیب برابر با 18، 16، 29، 28، 44، 35، 35 میباشد. نتایج گویای این واقعیت است که میزان ریسک از مناطق کمجمعیت، بکر و کمتر توسعهیافته صنعتی و تفریحـی بـه مناطق پرجمعیت، دارای دسترسی، نزدیک به شهر، توریستی و دارای صنایع رو به افزایش است. طبق نتایج اعتبارسنجی مدل با وضعیت فعلی آلودگی آب در حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو، زیرحوضهی A2 در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 2 دارای مطابقت 70 درصدی و در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 3 دارای مطابقت 81 درصدی و زیرحوضه ی A3 در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 4 دارای مطابقت 88 درصدی با شاخص ریسک به دست آمده میباشد.
Contamination risk assessment of water resources and pollution zoning can provide useful information for quality control of these resources. In this regard, in line with policies to prevent pollution of water resources and control of pollutants, optimal use of water resources, determining the potential risks of pollutants in catchments seems necessary. The purpose of this study is to assess the pollution risk of Ahmad Biglou Dam catchment using WRASTIC method. Therefore, in the present study, the Iranian surface water quality index (IRWQISC) was used to evaluate the efficiency of the vestic index and its adaptation to the real environment. According to the results, the risk levels of wastewater discharge, recreational and tourism activities, agricultural activities, catchment size, communication routes, industrial activities and land use for sub-basins A1, A2, A3, A4, A4, A5, A7, A5, A6, A5, With 35,35,44,28,29,16 and 18. The results show the fact that the level of risk from sparsely populated, pristine and less developed industrial and recreational areas to densely populated areas, has access to, close to the city, tourism and has increasing industries. According to the results of model validation with the current status of water pollution in the catchment area of Ahmad Biglou Dam, sub-basin A2 with 70% compliance at the location of quality monitoring station No. 2 and with 81% compliance at the location of quality monitoring station No. 3 and sub-basin A3 at the location of quality monitoring station No. 4 has 88% correlation with the obtained risk index.
خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (١): موقعیت منطقه ی مورد مطالعه Fig (1): The study area در تحقیق حاضر برای ارزیابی ریسک آلایندگی حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو از روش WRASTIC و برای ارزیابی کارایی این روش از شاخص کیفت آب های سطحی ایران ١ استفاده شده است .
1- American Water Works Association System Using Surface Water Sources developed for 2- Appenkix J- Watershed Control Program , of the EPA (1991)- American Water Works Association Guidance Manual for Compliance with the Filtration 3- Rating Factor and Disinfection Requirements for Public Water 4- Weight Factor 5- Diamantino & et al, 2000 جدول (١): وزن پارامترهای موثر در شاخص WRASTIC (مأخذ: انجمن آبرسانی آمریکا AWWA) Table (1): Weight of effective parameters in WRASTIC index (به تصویر صفحه رجوع شود) , Vol. 8, No. 28, Fall 2021, pp (163- (به تصویر صفحه رجوع شود) تنها محدودیت روش WRASTIC، عدم انجام زون بندی و ارائه یک امتیاز واحد ریسک به کل حوضه ی آبریز سد میباشد.
(به تصویر صفحه رجوع شود)شکل (١٣): طبقه بندی ریسک آلودگی در واحدهای هیدرولوژیک سد احمدبیگلو Fig (13): Pollution risk classification in the hydrological units of Ahmad Biglou Dam ٣-٩- اعتبارسنجی شاخص وراستیک با عنایت به عدم وجود شاخصی برای اعتبار سنجی صحت مدل وراستیک ، در این تحقیق برای اعتبارسنجی نتایج ریسک حاصله با وضعیت فعلی آلودگی آب در حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو، از شاخص کیفیت آب های سطحی ایران (IRWQISC) استفاده شد.