چکیده:
گزارههای تاریخی از سنت و قضایای نقلشدۀ بیانگر سیره معصومان× از جمله مباحثی هستند که به دلیل حجیت فعل و قول و تقریر معصوم، از اهمیت ویژهای برخوردارند؛ ولی به دلیل وجود اطلاعات غیردقیق و ناپذیرفتنیِ ناشی از جعل، کذب، تحریف، ضعف در سند یا دلالت و محتوا و مخالفت با قرآن و عقل، نمیتوان به تمامی این گزارهها اعتماد کرد. پژوهش پیشِ رو با شیوهی توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه کتابخانهای در پی تحلیل و ارزیابی محتوایی اخبار و روایات منابع فریقین، ذیل آیات 87 و 88 سوره مائده، منطبق بر معیارها و گزارههای قرآنی است. در مجموع منابع شیعه و اهل سنت، چهار دسته از اخبار بهصراحت به نوع رفتار و سیره حضرت علی× مرتبط با آیات 87 و 88 سوره مائده پرداختهاند که غالب این روایات قابل اعتماد نیستند. مضمون این دسته از روایات آن است که حضرت علی× با سنّت پیامبر مخالفت کرده است؛ ازاینروآیات 87 و 88 سوره مائده در خصوص ایشان نازل شده است. دلایل عدم پذیرش این روایات عبارتاند از: عدم مطابقت محتوایی با معارف قطعی قرآن کریم همچون عصمت و و ناسازگاری با اصول پذیرفته شدۀ اخلاقی، ناسازگاری با شأن و جایگاه امام معصوم، گزارههای تاریخی قطعی و مسلم، وجود اضطراب و اختلاف در روایات و منتقلهبودن برخی روایات.
istorical propositions from the narrated traditions and stories illustrating the sira (lifestyle) of the Fourteen Infallibles are among the topics that are of special importance due to the validity of the infallible actions and sayings. However, due to the existence of inaccurate and unacceptable information resulting from forgery, falsehood, distortion, weakness in the document or the meaning and content and opposition to the Qur'an and reason, not all of these statements can be trusted. The present study has been conducted through a descriptive-analytical method and library method in order to analyze and evaluate the content of the news and narrations of the sources of Fariqain (the two groups of Islam including Shiite and Sunni), following verses 87 and 88 of Surah Ma'idah, based on Qur'anic criteria and propositions. In all Shiite and Sunni sources, four categories of news have explicitly dealt with the type of behavior and sira of Imam Ali related to verses 87 and 88 of Surah Ma'idah, most of which are not reliable. The content of this group of narrations is that Imam Ali has opposed the tradition of the Prophet. Therefore, verses 87 and 88 of Surah Ma'idah have been revealed about him. The reasons for not accepting these narrations are inconsistency of content with the definite teachings of the Holy Qur'an such as infallibility, incompatibility with accepted moral principles, incompatibility with the dignity and position of the Infallible Imam, definite and certain historical propositions, the existence of anxiety and differences in narrations, and some narrations as being able to be narrated.
خلاصه ماشینی:
از روایات سبب نزول برداشت میشود که حضرت علی (علیه السلام)حلال خداوند را حرام کرده است و برخی عالمان اسلامی نیز صرفاً به نقل این اخبار مبادرت کردهاند و هیچگونه بررسی مدرکی یا محتوایی انجام ندادهاند و حال آنکه میدانیم تعداد قابل توجهی از روایات اسباب نزول دارای ضعف سندی و متنی هستند و مفسّر برای تفسیر و تبیین آیات قرآن نیازمندِ دستیابی به روایات صحیح و معتبر است؛ چراکه اگر صدور جدّی روایتی از معصوم اثبات گردد، حقانیتش قطعی است و فصلالخطاب خواهد بود.
1. روایات سبب نزول آیات 87 و 88 سوره مائده مضمون این دسته از روایات آن است که حضرت علی (علیه السلام) با سنّت پیامبر مخالفت کرده است؛ ازاینروآیات یادشده در مورد ایشان نازل شده است.
آگاه باشید که من میخوابم و بیدار میشوم و افطار میکنم و روزه میگیرم و با زنان همبستر میشوم؛ پس هر کس از من دوری کند از من نیست» (طبری، 1412ق، ج7، ص 7ـ8؛ حسکانی، 1411ق، ج1، ص 260؛ سیوطی، 1404ق، ج2، ص 308؛ طوسی، بیتا، ج4، ص 8)؛ البته در تفسیر طبری گزارشی هم از عکرمه نقل شده است که در آن گزارش، از حضرت علی (علیه السلام) در میان اشخاصی نام برده شده که این آیات درباره آنها نازل شده است (ر.