چکیده:
در رسیدگی به دعاوی خصوصی بینالمللی، اقامه دعوای مرتبط با دعوای اصلی توسط طرفین دعوا یا شخص ثالث دور از انتظار نیست. بروز دعاوی مرتبط که ممکن است در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی نباشد منجر به طرح سئوالات مختلفی میشود. در همین زمینه دو سئوال مهم این است که آیا دادگاه های ایرانی و مصری در دعاوی خصوصی بینالمللی، صلاحیت رسیدگی به دعوای مرتبط را به تبعیت از دارا بودن صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی دارند؟ آیا صلاحیت دادگاه خارجی برای رسیدگی به دعوای اصلی، مانع اعمال صلاحیت دادگاه ایرانی یا مصری برای رسیدگی به دعاوی مرتبط با آن است؟ نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد تطبیقی موضع نظامهای حقوقی مصر و ایران در خصوص این مسائل را مورد توجه قرار میدهد. مقاله نشان میدهد که دادگاه مصری و ایرانی در صورت صلاحیت برای رسیدگی به دعوای اصلی، صلاحیت رسیدگی به دعاوی مرتبط با آن را نیز دارند. در مقابل، در حقوق ایران صلاحیت دادگاه خارجی برای رسیدگی به دعوای اصلی مانع رسیدگی دادگاه ایرانی صالح به رسیدگی به دعوای مرتبط نیست اما در این خصوص در حقوق مصر اختلاف نظر مشاهده می شود.
While principal private international actions are pending before a court, there is a possibility for arising related actions. However, if the court doesn’t have jurisdiction over related actions, two important questions may arise; the first one is if the Iranian or Egyptian courts have jurisdiction to decide the principal dispute, can they take the jurisdiction to decide the related actions? Also, if the foreign court has jurisdiction over the principal action, is the Iranian or Egyptian court required to dismiss jurisdiction in favor of the foreign court? The article with the descriptive-analytical method and a comparative approach examines the approach of Iranian and Egyptian laws in this area. The article shows that where the Iranian or Egyptian court has jurisdiction over the principal action, it can take jurisdiction to decide the related actions. Nevertheless, if the Iranian court has jurisdiction to decide the related actions, the jurisdiction of the foreign court over the principal action does not prevent the Iranian court to exercise the jurisdiction over related actions. However, on this question, there are contradicted views in Egyptian law.
خلاصه ماشینی:
در برخی نظام های حقوقی مانند مصر، قانونگذار برای تعیین موارد صلاحیت دادگاه ها در رسیدگی به دعاوی بین المللی، قواعد خاصی در مواد ٢٨-٣٥ قانون آیین دادرسی مدنی و تجاری ١٩٦٨ 2 وضع کرده است .
١ برای مثال ، قانونگذار مصر در ماده ٣٣ قانون آیین دادرسی مدنی و تجاری مقرر میدارد: «چنانچه دعوایی که در صلاحیت دادگاه های مصر است ، در دادگاه مصری اقامه شود، دادگاه مزبور صلاحیت رسیدگی به مسائل مقدماتی و دعاوی طاری بر دعوای اصلی را دارد، همچنین دادگاه مزبور برای رسیدگی به هر درخواستی که به این دعوا ارتباط دارد و اداره صحیح عدالت ، رسیدگی به آن را اقتضا میکند صالح است ».
در حقوق ایران نیز به این سئوال باید پاسخ داد که آیا در کنار مفاهیمی مانند مسائل مقدماتی و دعاوی طاری، مفهوم دعاوی مرتبط دیگر نیز وجود دارد؟ قانونگذار در ماده ١٠٣ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر کرده است : «اگر دعاوی دیگر که ارتباط کامل با دعوای طرح شده دارند در همان دادگاه مطرح باشد، دادگاه به تمامی آنها یکجا رسیدگی مینماید و چنانچه در چند شعبه مطرح باشد در یکی از شعب با تعیین رئیس شعبه اول یکجا رسیدگی خواهد شد.
در پاسخ به این پرسش میتوان گفت به طور کلی اگر دادگاه مصری صلاحیت انحصاری برای رسیدگی به دعوایی دارد، دادگاه خارجی نمیتواند به دعوای مزبور رسیدگی کند؛ زیرا برای شناسایی و اجرای آرای خارجی در مصر، ماده ١٩٨ قانون آیین دادرسی مدنی و تجاری مقرر کرده است : «١.