چکیده:
مکتب حدیثی کوفه بهمثابه نخستین و معتبرترین مکتب حدیثی امامیه، در تکوین مکاتب حدیثی بعدی امامیه نقش بنیادین داشته است. در اواخر قرن اول هجری، کوچ یکی از طوایف شیعی کوفه به نام اشعریان به قم موجبات پیدایش مکتبی حدیثی در این شهر را فراهم کرد. پیوستگیهای اشعریان مهاجر، به مکتب حدیثی کوفه در قرون سوم و چهارم شالودۀ مکتبی حدیثی پویا و تأثیرگذار را در قم شکل داد. این پیوستگی در قالب رحلههای علمی و تبادل حدیث و آثار حدیثی امامیه، عموماً از محدثان کوفی به محدثان اشعری انتقال یافت. مکتب قم در قرون سوم و چهارم به واسطۀ این ارتباط وثیق با مکتب کوفه بهمثابه عمدهترین حوزۀ علمی امامیه شناخته میشد؛ بهگونهای که توانست با اعتبار خود، سهم مهمی در احادیث مجامیع اصلی امامیه داشته باشد. این سهم غالباً به شکل نگارش آثار حدیثی در این دوره پدیدار شد که مبنای نگارش مجامیع حدیثی امامیه بهویژه کافی و من لایحضره الفقیه در نسلهای متأخر این مکتب شد.
As the first and most valid Imami School of hadith, the Hadith School of Kufa played a fundamental role in evolving the next Imami Schools of hadith. By the late of the first century AH, the migration of a Kufi Shiite tribe, the Ash'arites, to Qom led to the emergence of a hadith school in this city. The immigrant Ash'arite connection to the Hadith School of Kufa in the third and fourth centuries formed the foundation of a dynamic and influential school of hadith in Qom. This connection, in the form of scientific travels and the exchange of hadith and Imami hadith works, was generally transferred from Kufi narrators to Ash'arites. Due to this close connection to the school of Kufa, the School of Qom in the third and fourth centuries was known as the main Imami scientific circle, so that it played an important role in hadiths of the main Imami collections. This role often appeared in the form of writing hadith works in this period, which became the basis for writing Imami hadith collections, especially Kafi and Man la Yahzuruh al-Faqih, in the later generations of this school.
خلاصه ماشینی:
به عبارت ديگـر، مي توان گفت ديگر مکاتب حديثي شيعه محصول اين مکتب است به واقع ، گستردگي زمينه هاي فعاليت علمي اين حـوزه در دانـش هـاي حـديث ، فقـه ، تفسير، کلام و تاريخ امتياز بارز مکتـب حـديثي کوفـه اسـت کـه آنرا از ديگـر مکاتـب حديثي اماميه ممتاز مي کند.
ظهور محدثان و دانشمندان سرشناس طايفۀ اشعري و غيـر اشـعري در قـم و فعاليـت چشمگير آنان در زمينۀ حديث و ديگر علوم سبب شد تا اين حوزٔە حديثي به عنـوان يکـي از مهمترين و مؤثرترين مکاتب حديثي شيعه در قرن سوم و چهارم هجري بـه شـمار آيـد.
محمد بن يحيي بن عطار (زنده قبل از ٣٠٠ ق) فقيه و محدث سرشناس مکتب حديثي قم ، در قرن سوم هجري شاگرد احمد بن محمـد بـن عيسي فقيه برجستۀ اشعري بود.
٢١٧ق )، فقيه سرشناس بغدادي که خود زير نظر محدثان مکتب حديثي کوفـه پـرورش يافت [١٠، ج١٤، ص٢٨٧ و ج٢٢، صص ١٠٥-١٠١]، روايت کرد [٢٣، ص١٤٢]؛ و نتيجۀ يک بررسي اجمالي از کتاب رجال نجاشي و فهرست طوسي اين بود کـه بـيش از هفتـاد مورد اين صد نفر از محدثان مکتب حديثي کوفه بود؛ و بر اين آثـار کتـاب هـايي را بايـد افزود که احمد بدون واسطه از دانشمندان بزرگ کوفي نظير حسن بن علي وشاء، حسـن بن محبوب ، حسن بن علي بن فضال (د.
علي بـن ابـراهيم و محمـد بـن يحيي دو تن از فقيهان و محدثان سرشناس مکتب حديثي قم به عنوان بزرگ ترين منبـع حديث اين محدث برجستۀ شيعه بودند.