چکیده:
اصل تناسب جرم و مجازات، بهعنوان یـکی از اصـول حاکم بر تعیین مجازات، در سالهای اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. علت اصلی این امر را بـاید گسترش رویکردهای مکافاتگرایانه در فلسفه مجازات دانست. همچنین اصل تناسب جرم و مجازات، از مهمترین اصول جزایی اسلام و از واجبات و الزامات مجریان حکومت اسلامی است. یکی از معیارهای تناسب جرم و مجازات تطبیق مجازات جرائم مختلف با ماهیت یکسان است بهگونهای که باید حداکثر تناسب بین جرم و مجازات وجود داشته باشد این عدم تناسب در مواردی به نظر نگارنده تحقیق در قانون مبارزه با مواد مخدر دیده میشود مثلا مجازات حمل بیش از 31 گرم مواد مخدر اعدام است و فرقی میان مجازات حمل 40 گرم مواد مخدر با 50 کیلو حمل مواد مخدر وجود ندارد یا مواردی از عدم تناسب در مواد 25، 106، 121، 136، 146، 234، 286، 384 ق. ج. م. ا دیده میشود.
خلاصه ماشینی:
(اكبري، 1393: 14) تعریف اصل تناسب جرم و جزا در حقوق بینالمللی کیفري اصل تناسب جرم و جزا عبارت است از رابطه اي بین جرم و مجازات بینالمللی که باید با خصوصیت موثر و مفید بودن بر اساس نوع و میزان صدمه ي وارده، وضعیت بزهدیده و بزهکار و اوضاع و احوال ارتکاب جرم و نوع احساس عدالت در جامعه ي بینالمللی و کشور محل وقوع جرم براي برقراري تعادل روانی از دست رفته ي بشریت و بازدارندگی بر پایه ارز شهاي جهان شمول بین آ نها بر قرار باشد.
ملاک هاي تقنینی جرایم و مجازات هاي بینالمللی در طول تاریخ اصل تناسب بین جرایم و مجازات ها در نظام هاي کیفري داخلی مفهوم ثابتی نداشته است، زیرا چنان که آمد، این اصل به طور مستقیم تحت تاثیر ضابطه اي صوري و عینی جرم انگاري، انواع عدالت از جمله عدالت استحقاقی، احسان، و فایده ي عملی و تاثیر تحقق اهداف کیفري از یک طرف و وضع مجازاتها، زمان و مکان اجراي قانون جزا از طرف دیگر بوده است؛ براي مثال در ادوار اولیه ملاك تناسب جرم و مجازات آزار به اندازه ي آزار بود (پاشا صالح، 1346، 40) یا طبق اصول مسحیت هنگامی بین جرم و مجازات تناسب برقرار می شود که باعث بهبود وضع شخص مجرم گردد؛ (آنسل، 1370، 17) یا در حقوق رم هر نوع مجازات و میزان آن که به دل خواه حاکم براي جرایم تعیین می شد، متناسب تلقی می گردید.
آخرین سند بینالمللی در این زمینه اساسنامه ي دیوان کیفري بینالمللی است که در مواد 5، 6، 76، 78، 80 انواع جرایم و مجازات ها را تعریف و طبق ماده ي 145 آیین نامه دادرسی و ادله، ملا ك هاي اصل تناسب را بر اساس مکاتب مختلف کیفري 1- پرنیس بلژیکی، وان هامل هلندي و فون لیس تآلمانی.