چکیده:
مسئله حفاظت از زیستمحیطی و آلودهسازی آن یکی از اصول کلی در نظام هستی است که صراحتا در کتبآسمانی به ویژه در دین مبین اسلام به آن تاکید شده است، هدف از این مقاله شناخت بررسی حفاظت و آلودهسازی زیستمحیطی در فقه امامیه است، از این رو با روش تحلیلی- توصیفی بعد از بررسی اسناد نوشتاری، با معیار قرار دادن آیات و روایات و بعضا عقل و اجماع حفاظت از زیستمحیطی و آلودهسازی آن بررسی شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است فقه امامیه احکام و راهکارهایی برای حفاظت از زیستمحیطی و آلودهسازی آن بیان نموده است، این احکام و راهکارها در دو گام ارائه شده است، گام اول احکام و راهکار احیای موات که با شش شرط احیاء کننده زمین موات مالکیتش به رسمیت شناخته میشود، و با تمسک به آیات و روایات، حکم عقل و اجماع، تصرف در زیستمحیطی مباح، و وجوب شرعی حفاظت از محیطزیست را بیان میکنند، گام دوم آلودهسازی زیستمحیطی از دیدگاه فقه به مواردی همچون نهی (حرمت) آلودهسازی آب، خاک، هوا، صوت، از دیدگاه آیات و روایات پرداخته شده است، که تصرف بیرویه در آنها حرام شرعی و موجب ضمان میشود.
خلاصه ماشینی:
یافتههای پژوهش حاکی از آن است فقه امامیه احکام و راهکارهایی برای حفاظت از زیستمحیطی و آلودهسازی آن بیان نموده است، این احکام و راهکارها در دو گام ارائه شده است، گام اول احکام و راهکار احیای موات که با شش شرط احیاء کننده زمین موات مالکیتش به رسمیت شناخته میشود، و با تمسک به آیات و روایات، حکم عقل و اجماع، تصرف در زیستمحیطی مباح، و وجوب شرعی حفاظت از محیطزیست را بیان میکنند، گام دوم آلودهسازی زیستمحیطی از دیدگاه فقه به مواردی همچون نهی (حرمت) آلودهسازی آب، خاک، هوا، صوت، از دیدگاه آیات و روایات پرداخته شده است، که تصرف بیرویه در آنها حرام شرعی و موجب ضمان میشود.
(بنان، 1354،ص 5) اقسام محیط زیست مباحث زیستمحیطی از نظر فرهنگ وحی به سه دسته تقسیم میشود: الف: مباحث زیستمحیطی مربوط به جسم: بخش مربوط به جسم برای نیل به محیطزیست سالم است که باید جامعه از چند نعمت برخوردار باشد، امام صادق ]عَلیهِ السَّلام[ می فرماید: «زندگی گوارا نمیشود مگر آنکه انسان از سه نعمت بهرهمند شود: هوای پاکیزه، آبگوارای فراوان و زمین حاصلخیز».
(جوادی آملی، 1395، ص696) از این حدیث شریف چندین نکته استنباط میشود: الف: اصول زیستمحیطی از منظر رسول گرامی اسلام ]صَلَیَ اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ[ صِبغۀ ملکوتی دارد و رعایت طهارت و پاکیزگی در بدن، منزل، محلکار، محیطهایعلمی، و مراکز فرهنگی و عبادی برای آن است که انسان خلیفه خداست و خلیفه خدا باید سنت و سیرت او را سیره خود قرار دهد و به پاکی و پاکیزگی از آن رو که محبوب خداست، علاقهمند باشد.