چکیده:
امروزه توسعه علم و فناوری جدید تاثیری همه جانبه بر زندگی افراد گذاشته و تجارت الکترونیک با سرعتی چشمگیر پیشرفت کرده است. در این خصوص به وجود آمدن مشکلات ناشی از اختلافات طرفین در مبادلات الکترونیکی همانند شیوه های سنتی آن اجتناب ناپذیر است. ماهیت الکترونیکی و مجازی این نوع از مبادلات، لزوم تسریع در حل و فصل اختلافات را بگونه ای متناسب با ماهیت این مبادلات روشن ساخته و منجر به استفاده از شیوه های نوینی موسوم به شیوه های الکترونیکی حل و فصل اختلافات و به ویژه شیوه های الکترونیکی جایگزین قضایی در حل و فصل اختلافات شده است. این مقاله در دو بخش ضمن بررسی مفهوم، حیطه مورد شمول و انواع این شیوه ها در سطح دنیا، به بررسی روند رسیدگی در داوری الکترونیکی به عنوان مهم ترین این شیوه ها از آغاز تا صدور رای، چگونگی ارائه دلایل الکترونیکی، نحوه احراز هویت واقعی ارائه کنندگان و سازوکارهای اعتبار بخشی به آن می پردازد تا در پایان به میزان اعتبار و همچنین امکان جایگزینی آن با داوری سنتی پی ببرد.
خلاصه ماشینی:
» * مقدمه ديرگاهي است که مسير پيشرفت روابط حقوقي افراد در سطح داخلي و بـين المللـي بـه اين مقصد رسيده است که شيوههايي نظير سازش ، ميانجيگري و داوري که سازو کـاري متفاوت از شيوههـا ي قـضايي دارنـد، مـي توانـد در مـواردي جـايگزين مناسـبي بـراي روش هاي قضايي حل وفصل اختلافات باشند چرا که عواملي همچون تـسريع در رونـد اجرا، عدم تعارض با حاکميت و استقلال دولت ها، مبتنـي بـودن بـر توافـق و رضـايت طرفين و تخصصي بودن محاکم و ديوان هاي مرتبط ،، اجراي چنين شيوههايي را از آغاز تا صدور و اجراي رأي ، بسيار آسان کرده است .
هـر چنـد استفاده از روش هايي مانند داوري ، ميانجيگري ، روش کدخدا منشي و سازش براي حل نزاع ها حتي پيش از شکل گيري دولت و سازمان قضايي امري معمـول و متـداول بـوده است و سابقه و قدمت بيشتري از شيوه رسمي و دادگاهي حل اختلاف دارد، اما استفاده از شيوههاي جايگزين حـل وفـصل اخـتلاف بـه گونـه اي کـه داراي قواعـد و مقـررات مشخص باشد و در چارچوب مؤسسات خاصي مورد ترويج و تشويق قرار گرفته و بـه عنوان جايگزين شيوه دادگاهي و رسمي حل اختلاف مطرح باشد و در کل آنچه امروزه به نام روش هاي جايگزين حل وفصل اختلافات (ADR) مـي شناسـيم ، چنـد دهـه اي (از * ناصر کاتوزيان، ضمان قهري - مسؤوليت مدني ، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران ، ١٣٦٩ص .
خدمات مشابهي نيز در دادگـاه هـاي سـنگاپور ارائـه مـي گـردد کـه در زمينـه حل وفصل اختلافات ناشي از تجارت الکترونيکي است براي اطلاعات بيشتر رجوع کنيد به : Susan Schiavetta, Online Dispute Resolution, E-Government and Overcoming the Digital Divide, 20th BILETA Conference: Over-Commoditized; Over-Centralized; Over-Observed: the New Digital Legal World, April, 2005, Queen's University of Belfast, p.