چکیده:
از منظر امام علی علیهالسلام چارهای جز این نیست که در هر جامعهایی امیری حاکم صالح و سالم یا فاجر و فاسد باشد. چراکه حتی حاکم فاسد بهتر از بدون حاکمیت (هرجومرج) است. در اندیشۀ سیاسی امام علی علیهالسلام دولت و نهاد دارندۀ قدرت و حکومتی که این قدرت را اعمال میکند، همه و همه وسیلهای است برای خدمت و اصلاح زندگی این جهانی و آن جهانی مردمان هست. امام علی علیهالسلام به مناسبتهایی، وظایف حاکم را، در قالب نامهها و خطبهها بیان کرده و هیچ عذری را برای تخلف آنها باقی نگذاشته است. از نظرگاه حضرت علی علیهالسلام حاکم بهطور عمده سه وظیفۀ خطیر بر عهده دارد:1. وظیفۀ حاکم در قبال آموزههای دین که زیربنای حاکمیت را تشکیل میدهد. 2. وظیفۀ حاکم در مقابل عموم مردم که پشتوانهای قوی و ستونهای استوار حکومت میباشند. 3. وظیفۀ حاکم در برابر کارگزاران (اجرایی، قضایی، نظامی) که هرکدام وظیفهای خاص بر عهده دارند و هیچکدام از دیگری بینیاز نیستند؛ و سوال اصلی این مقاله این است که؛ از منظر نهجالبلاغه حاکم اسلامی چه وظایفی را در برخورد با مردم دارد؟ البته لازم به ذکر است که مهمترین و اساسیترین وظیفۀ حاکم اجرای دقیق و بیکموکاست فرمانها الهی و صیانت از آنها بهوسیلۀ نظارت دقیق و جدی بر حسن اجرای آنهاست. این مقاله از سری تحقیقات کتابخانهای با استفاده از اسناد و مدارک و با شیوۀ بررسی محتوایی، هست.
خلاصه ماشینی:
بیان روان شناختی بایدهای اخلاقی و اجتماعی حاکم اسلامی در مواجهه (رویارویی) با مطالبات پنهان وآشکار مردم از منظر حضرت امیر علیهالسلام در نهجالبلاغه حسین جلائی نوبری 1 1 دانشیار، گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، ایران، عضو شورای پژوهشی مرکز توسعه پژوهش های بین رشته ای معارف اسلامی و علوم سلامت منطقه 2 کشور چکیده از منظر امام علی علیهالسلام چارهای جز این نیست که در هر جامعهایی امیری حاکم صالح و سالم یا فاجر و فاسد باشد.
یکی از مباحث اصلی مطرح در حکومت اسلامی، وظایف حاکم اسلامی است؛ و ازآنجاکه اکثریتقریببهاتفاق خُطب و نامههای کتاب وزین نهجالبلاغه در زمان زمامداری هرچند کوتاهمدت امام علی علیهالسلام صادرشده است رهبری که سرآمد و اسوه تمام حاکمان اسلامی، بلکه تمام حکام عالم هست.
امام علی علیهالسلام در خطبهها و نامههای مختلف به اهمیت این بعد از امنیت تأکید کرده و تأمین آن را یکی از وظایف حاکمیت میداند آن حضرت آن را از اهداف اصلی حکومت خود میشمارد و میفرماید: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذِي ...
امیرالمؤمنین امنیت اجتماعی را برای تمام مردم و حتی شهروندان غیرمسلمان که در پناه حکومت اسلامی به سر میبرند را نیز ضروری میداند آن حضرت اتفاقی که در اثر سستی و عدم فرمانبرداری از امام علیهالسلام افتاده بود یارانش را توبیخ میکند و میفرماید: خليل بن احمد فراهيدي، العين، ج5، ص54.