چکیده:
امروزه تدوین رهنامه (دکترین) نظامی بهعنوان یکی از مسئولیتهای بسیار مهم نیروهای مسلح کشورهای جهان به شمار میرود که بیشتر کشورهای جهان صرفنظر از بزرگی و کوچکی آنها اقداماتی در راستای تدوین رهنامه نظامی کشور مربوطه انجام دادهاند. جمهوری اسلامی ایران نیز بهمنظور هدایت و پشتیبانی نیروهای مسلح خود در صحنه جنگ و بهطورکلی بهمنظور هدایت و راهنمایی چگونگی جنگیدن نیروهای مسلح در نبردهای پیشرو نیازمند تدوین رهنامه نظامی خود میباشد. تهیه رهنامه نظامی کارآمد، اثربخش و بهروز شده یکی از عوامل اساسی حصول آمادگی دفاعی و توفیق نیروهای مسلح در مواجهه با هرگونه جنگ احتمالی است. یکی از مراحل تدوین رهنامه نظامی ج. ا. ا توجه به مبانی و عوامل موثر در شکلگیری و تدوین رهنامه میباشد. در مطالعه تطبیقی انجامگرفته نیز مشخص گردیده است که کشورهای دیگر نیز مواردی را بهعنوان مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه مدنظر قرار داده و یا بهعنوان ورودیهای رهنامه در نظر گرفتهاند. لذا هدف این مقاله "تبیین مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران" میباشد. نوع تحقیق از نوع کاربردی- توسعهای است. رویکرد تحقیق در این پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) و از روش تحقیق موردی- زمینهای و همچنین جهت بررسی روابط بین متغیرها از روش همبستگی استفادهشده است. نتایج بهدستآمده از تحقیق بیانگر این است که مبانی موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (مکتبی، ملی و سازمانی) عبارتاند از: اندیشه دفاعی اسلام، اندیشه دفاعی امامین انقلاب، آرمان، اهداف و منابع ملی، رهنامه دفاعی - امنیتی، سیاستهای کلان دفاعی - امنیتی، راهبردهای ملی و قوانین (قانون اساسی، قوانین جاری نیروهای مسلح)؛ همچنین عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (سازمانی، فرا سازمانی) عبارتاند از: عوامل محیطی، سطح فناوری، تصور از ماهیت جنگهای آینده، ویژگیهای جغرافیایی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی کشور، توانایی بسیج ملی، اهداف نظامی، تجارب نظامی، رهنامه نظامی موجود، ظرفیتها و قابلیتهای دفاعی (توان دفاعی) کشور.
Today, the formulation of a military doctrine is one of the most important responsibilities of the armed forces of the countries of the world, in which most countries of the world, regardless of their size, have taken steps to formulate the military doctrine of the respective country. The Islamic Republic of Iran, in order to guide and support its armed forces on the scene of war, and in general, need to develop a military doctrine to guide and guide how the armed forces will fight in leading battles. Effective, up-to-date, effective military doctrine is one of the key factors for getting defense preparedness and success for the armed forces in the face of any possible war. One of the steps in developing a military doctrine is to consider the principles and factors that influence the formation and formulation of a doctrine.In a comparative study, it has also been determined that other countries have considered some of the issues as the basis for and effective factors in the formulation of the guidelines or are considered as inputs to the peer review. Therefore, the purpose of this article is to "Explain the foundations and effective factors in formulating the military doctrine of the Islamic Republic of Iran".The type of research is of application-development type. The research approach in this cross-sectional research (quantitative and qualitative), and the case-based research method, as well as correlation between variables, have been used. The results of the research show that the effective principles in formulating the military doctrine of Islamic Republic of Iran (school, national and organizational) are: Islamic Defense Thought, Defensive Thought, Revolution Imam, Idea, National Goals and Resources, Defense-Defense Strategies, Major Defensive-Security Policies, National Strategies and Laws (Constitution, Current Rules of the Armed Forces),The factors influencing the formulation of the military strategy of the Islamic Republic of Iran (organizational, sub-institutional) include: Environmental factors, technology level, imagination of the nature of future wars, geopolitical, geopolitical and geostrategic features of the country, national mobilization capability, military objectives, military experiences, existing military strategy, defense capabilities and abilities of the country.
خلاصه ماشینی:
نتايج به دست آمده از تحقيق بيانگر اين است که مباني مؤثر در تدوين رهنامه نظامي جمهورياسلامي ايران (مکتبي، ملي و سازماني) عبارت اند از: انديشه دفاعي اسلام ، انديشه دفاعي امامين انقلاب ، آرمان ، اهداف و منابع ملي، رهنامه دفاعي - امنيتي، سياست هاي کلان دفاعي - امنيتي، راهبردهاي ملي و قوانين (قانون اساسي، قوانين جاري نيروهاي مسلح )؛ همچنين عوامل مؤثر در تدوين رهنامه نظامي جمهوري اسلامي ايران (سازماني، فرا سازماني) عبارت اند از: عوامل محيطي، سطح فناوري، تصور از ماهيت جنگ هاي آينده ، ويژگيهاي جغرافيايي، ژئوپليتيکي و ژئواستراتژيکي کشور، توانايي بسيج ملي، اهداف نظامي، تجارب نظامي، رهنامه نظامي موجود، ظرفيت ها و قابليت هاي دفاعي (توان دفاعي) کشور.
مباني نظري - پيشينه تحقيق : در بررســـي پيشـــينه مرتبط با موضـــوع اين تحقيق تعداد ٢ پروژه تحقيقاتي ٧ رســاله و ٣ مقاله موردبررسي قرار گرفت که به عنوان نمونه تعدادي از تحقيقات و مطالعات انجام شده در قالب رساله و مقالات علمي- پژوهشي مرتبط با اين تحقيق به شرح زير است : تحقيقي با عنوان «دکترين نظامي جمهوري اســلامي ايران » توســط پژوهشــگر ســرتيپ عبدالعلي پورشــاســب در ســال ١٣٨٦ در دانشــگاه عالي دفاع ملي- دانشــکده دفاع ملي انجام و نتايج زير حاصــل شــده اســت : با توجه به نتايج حاصــل از تجزيه وتحليل داده ها در فرآيند اين رســاله ، مدل ارائه شده براي تدوين دکترين نظامي جمهوري اسلامي ايران به طورکلي و اصولي، ضمن در نظر داشــتن روند تغييرات و تحولات آينده ، الگوي مناســبي اســت که مؤلفه ها و عناصــر اصــلي و شاخص هاي تأثيرگذار بر اين دکترين را تبيين نموده و روابط تعاملي بين آن ها را نشان ميدهد.