چکیده:
هدف: بررسی ساختارشناسی دستورالعملهای دیپلماتیک و نیز سیر تحول صدور این اسناد در دورۀ قاجار. روش: در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی اسناد دستورالعملهای دیپلماتیک مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسی شده است. یافتهها و نتیجهگیری: ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تکوین و تحول وزارت امور خارجه تغییر کرده است. دستورالعملهای وزارت امور خارجه بهلحاظ ساختاری موضوعمحورند و بهلحاظ شکلی در دستورالعملهای مفصل بهصورت توضیحی و در دستورالعملهای مختصر بهصورت دفعه مشخص میشوند. محتوای این نوع دستورالعملها عمدتاً کاربردی و برای مأمور دریافتکنندۀ آن لازمالاجرا بود. دستورالعملهای دیپلماتیک در دورة قاجار، چارچوب رفتاری ماموران را مشخص میکند و نیز حاوی قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجرای تشریفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و دیگر مأمورین دیپلماتیک برای انجام امور سیاسی و بینالدولی؛ 3. دستورالعملهای خفیه؛ 4. دستورالعملهای راهنما برای نهادها و ارگانهای سیاسی.
Purpose: The instructions issued for diplomatic missionaries differed in content and appearance and this independent research considers the types and components of these documents. This paper explores the varying characteristics of the Qajar Foreign Affairs Ministry Instructions. Method and Research Design: Archival and library materials were examined to collect data. Findings and Conclusion: Foreign Affairs Ministry's manuals were divided according to the subject. Four types of instructions were identified: instructions regarding formalities; directions for ambassadors and other diplomatic staff; occult instructions; and guidelines for political institutions.