چکیده:
در بسیاری از نسخههای مصور تاریخی، برای نمایش شخصیتها در شمایل نگاری، وجه ثابتی به تصویر در آمده است تا شناخت ایشان برای بیننده تسهیل گردد. هدف این مقاله، واکاوی الگوی تصویری پوشش حضرت علی(ع) در نگارههای خاوراننامۀ ترکمانی از منظر ساختار صوری است. طرح، نقش، فرم و رنگ عناصر پوشش حضرت علی(ع) در نگارههای نسخۀ خاوراننامه چگونه تحلیل میشود؟ نتیجۀ مطالعۀ اسنادی به شیوۀ تطبیقی ـ تاریخی و با نمونهگیری 9 نگاره به صورت هدفمند حاکی است که در نگارههای این نسخه، امیرالمؤمنین علی(ع) با پوشش عمامه، قبا و عبا تصویر شده و رنگ یا شیوۀ تزئینی ـ یا برعکس ـ سادهنمایی برای تمایز ایشان از دیگر افراد به کار نرفته است: پوشش امام علی(ع) در تمام موقعیتها، ترکیب سهقطعهای متداول دارد. بنابر این، همانندی ایشان با دیگر افراد در تصاویر به قرین مفهومی وجه، نشانهای دارد و موضوع همگونی کسوت حضرت علی(ع) را با مردم جامعه در زمان زیست در ذهن تداعی میکند.
Many historical illustrated manuscripts have used a fixed aspect of iconography for prominent characters to facilitate their recognition. This study aimed to analyze the pictorial pattern of Imam Ali's (PBUH) clothing, the design, form, and color in the paintings of the Khavaran Namih's Manuscript, a sample of Turkoman school preserved in Golestan Palace. The results showed that the clothes of Imam Ali (PBUH) in the paintings consisted of a turban, cloak, and robe, which was the customary clothing style of his time, the conventional three-piece clothing. Moreover, depicting Imam Ali (PBUH) in the same clothes as other characters in the picture reflects his lifestyle as a normal person in society.
خلاصه ماشینی:
تحلیل صوری عناصر اصلی جامۀ حضرت علی (ع ) ١ در نگاره های نسخۀ خاوران نامۀ مکتب ترکمانی (محفوظ در کاخ گلستان ) نسترن حاجی عباس خیاط تبریزی ٢، صمد سامانیان ٣، آمنه مافی تبار 4 (دریافت مقاله : ١٤٠٠/٠٥/١١، پذیرش نهایی: ١٤٠٠/١٢/٠٣) چکیده در بسیاری از نسخه های مصور تاریخی ، برای نمایش شخصیت ها در شمایل نگاری ، وجه ثابتی به تصویر در آمده است تا شناخت ایشان برای بیننده تسهیل گردد.
طرح ، نقش ، فرم و رنگ عناصر پوشش حضرت علی(ع ) در نگاره های نسخۀ خاوران نامه چگونه تحلیل میشود؟ نتیجۀ مطالعۀ اسنادی به شیؤە تطبیقی ـ تاریخی و با نمونه گیری ٩ نگاره به صورت هدفمند حاکی است که در نگاره های این نسخه ، امیرالمؤمنین علی(ع ) با پوشش عمامه ، قبا و عبا تصویر شده و رنگ یا شیؤە تزئینی ـ یا برعکس ـ ساده نمایی برای تمایز ایشان از دیگر افراد به کار نرفته است : پوشش امام علی(ع ) در تمام موقعیت ها، ترکیب سه قطعه ای متداول دارد.
در مجموع، نگاره های نسخۀ خاوران نامۀ ترکمانی از وجوه گوناگون بررسی شده است ، ازجملۀ آنهاست تأثیر خصایص هنری زمانه بر فرم و ترکیب بندی و حتی نمایش نوع پوشش افراد، نفوذ فرهنگ شیعی بر شمایل نگاری حضرت علی (ع ) و تطبیق این نسخه با سایر نسخه های مکاتب نگارگری یا حتی متون تاریخی همچون نهج البلاغه .