چکیده:
چگونگی دادرسی همواره یکی از مهمترین مسائل در نهاد قضایی به شمار می رود. امروزه با پیشرفت جوامع، دادرسی نیز پیشرفت نموده است و از حالت سنتی خود فاصله زیادی گرفته است. این پژوهش در نظر دارد به بررسی دادگستری الکترونیک در نهاد قضایی بپردازد. دادرسی و رسیدگی به دعاوی و جرایم یکی از ارکان مهم و حاکمیتی در جوامع و شهرهای مرسوم است. به همین لحاظ، ارایه این خدمات به صورت الکترونیک نیز از اهمیت ویژه ای در شهر الکترونیکی برخوردار است. شهروندان شهر الکترونیکی انتظار دارند خدمات قضایی با سرعت و سهولت و با حداقل نیاز به حضور فیزیکی در اختیار ایشان قرار گیرد. توسعه سیستم مدیریت پرونده قضایی یک طرح ملی است که در راستای تحقق این هدف انجام شده است.این سیستم در کنار چالشهایی که با آن مواجه بوده است برخی از خدمات قضایی در مراحل آیین دادرسی مدنی مانند خدمات ثبت و پیگیری دادخواست، ارائه ی مدارک و مستندات پرونده، اطلاع از آخرین وضعیت پرونده و ابلاغ را ارائه میدهد. الکترونیکی شدن دادخواست و همچنین ابلاغ الکترونیک، با رفع ایرادات مربوط به دادرسی سنتی، تاثیراتی مثبت در رفع اطاله دادرسی داشته و تعارضی با اصول اساسی دادرسی مدنی نیز ندارند. علی رغم تمام اقدامات انجام شده فرایند الکترونیکی شدن دادرسی مدنی در کشور ما هنوز مراحل ابتدایی خود را سپری می کند و تا رسیدن به آرمان نهایی خود فاصله زیادی دارد. در سیستم قضایی کشور ایالات متحدهی آمریکا گرچه نظام حقوقی این کشور مبتنی بر نظام کامن لا و مبتنی بر رای دادگاه و رویهی قضایی می باشد؛ همچنین قوانین دادرسی این کشور به صورت فدرال بوده و از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت است؛ لکن این کشور از پیشتازان بهرهگیری از خدمات الکترونیک در امر دادرسی مدنی بوده و از تجربیاتی در این زمینه، بهرهمند است. دادگاه الکترونیکی، اسناد الکترونیک، پرونده الکترونیک و شهادت مجازی از مهمترین حوزههای دادرسی مدنی الکترونیکی در این کشور محسوب میشود. بر این اساس میتوان از تجربیات این کشور در عرصه الکترونیکی شدن دادرسی مدنی استفاده نمود.
خلاصه ماشینی:
٢-2 فرايند دادرسي مدني الکترونيکي منظور از دادرسی مجازی، الکترونیکی شدن انتقال اطلاعاتی است که در محیط دادگاه وجود دارد و این اطلاعات می تواند شامل ادله، دستوراتِ(قرار یا حکم)دادگاه، تصمیم هیأت منصفه، اقاریر متهم، اظهارات شاهد و ...
2- Advise 8 , electronic as evidence , public Record office Victorria, advise to Victorian Agencies, PROA 03/8(may 2003) version 1 6 صدور و ابلاغ الکترونيکي رأي ابلاغ اوراق قضایی در فرآیند دادرسی اهمیت بسیار فراوانی با حقوق طرفین دعوا و ثالث و دادرسی مطلوب و منصفانه دارد، به همین دلیل در مقررات مختلف در نظام حقوقی ایران، ابلاغ موردتوجه و چارچوب شکلی و ماهوی آن نیز مورد تأکید و دارای ضمانت اجراهای مختلفی به شکل مستقیم و غیرمستقیم در نظر گرفته شده است اما با این همه نقاط ضعف ابلاغ سنتی و نیاز به تمهید جدید سبب گردید تا قانونگذار ابلاغ الکترونیکی را به دلیل مزایا و آثار متعدد بر فرآیند دادرسی موردتوجه و به شکل نسبی و نه مطلق جایگزین ابلاغ سنتی نماید.
4 البته در حقوق سنتی شهادت خارج از دادگاه نیز می تواند مصداق یابد )ماده ی 231 قانون آیین دادرسی مدنی( و نباید فرایند استماع شهادت را از ارکان آن به شمار آورد به عبارت دیگر بایستی اینگونه گفت که فرایند و روش استماع شهادت طریقیت دارد و نه موضوعیت و فرقی ندارد که این شهادت با حضور فیزیکی باشد یا مجازی، اما لازم است که اشکال ارائه شهادت مجازی وشرایط اعتبار آن مورد بحث واقع شود.