چکیده:
آیات قرآن و روایات ب یشمار درباره بهشت، نگا ههای کلامی، فلسفیو عرفانی را ب هدنبال داشته است؛ چنانچه در دوره نخست عرفان اسلامی، بهشتب هعنوان سعادت غایی مطرح است، اما در دور ههای بعدی این نگاه ب هتدریج تغییریافته تا جایی که گاهی بهشت، حتی دوری از وصال حق تلقی م یشود. ازآنجاکهدر انسا نشناسی عرفانی اب نعربی، کمال و مقصود آفرینش، جنبه معرفتی دارد؛بهشت نیز تفسیری انفسی و معرفتی م ییابد. در این نگرش، بهشت ب هعنوان اثرلقای حق و تجلی رحمت تام الهی و ب همعنای ادراک وحدت حق و خلق، سعهوجودی و ظهور حقیقت روحانی انسان مطرح م یشود. این گفتار در پی بررسیحقیقت بهشت در راستای انسا نشناسی اب نعربی برآمده و مراتب بهشت را نیز بهتناظر مراتب وجودی انسان تبیین م یکند.
خلاصه ماشینی:
حقيقت بهشت در نظام انسان شناسي ابن عربي آيات قرآن و روايات بيشمار درباره بهشت ، نگاه هاي کلامي، فلسفي و عرفاني را به دنبال داشته است ؛ چنانچه در دوره نخست عرفان اسلامي، بهشت به عنوان سعادت غايي مطرح است ، اما در دوره هاي بعدي اين نگاه به تدريج تغيير يافته تا جايي که گاهي بهشت ، حتي دوري از وصال حق تلقي ميشود.
در نظام انديشه ابن عربي ، مفهومي متفاوت و البته بنيادي در مورد حقيقت و کيفيت بهشت مطرح مي شود و اين مساله ، جنبه معرفتي مي يابد؛ بنابراين بديهي و ناگزير است که درک ماهيت بهشت و لوازم وابعادآن ،مستلزم توجه به کل دستگاه عرفاني به ويژه نفس شناسي وانسان شناسي ابن عربي باشد.
بنابراين در آخرت ، اين روح است که قدرت دارد و شکل انسان را تعيين مي کند، نه بدن ؛ پس اهل بهشت به هر صورتي که بخواهند درمي آيند، همان طور که فرشتگان و موجودات عالم ارواح هم اکنون چنين حالتي دارند.
بنابراين در آخرت ، اين روح است که قدرت دارد و شکل انسان را تعيين مي کند، نه بدن ؛ پس اهل بهشت به هر صورتي که بخواهند درمي آيند، همان طور که فرشتگان و موجودات عالم ارواح هم اکنون چنين حالتي دارند.
در اخبار نيز آمده که به مؤمن گفته مي شود: اين جايگاه تو در جهنم بوده که خداوند آن را به بهشت تبديل کرده است (ابن عربي ، بي تا، ج ١: ٤١٤-٤١٢).