چکیده:
موضوعی که در این پژوهش به آن پرداخته شده است، بررسی دنیاگرایی از منظر نهج البلاغه می باشد. دنیا به عنوان جایگاهی که هر انسانی در آن قرار خواهد گرفت و برههای از حیات انسانی خود را در آن سپری خواهد کرد ، از اهمیت خاصی برخوردار است. بر همین اساس آیات و روایات درباره دنیا و دنیاگرایی فراوان آمده که بیشتر آنها به هشدار انسان از فریفته شدن وی به ظواهر فریبنده آن پرداخته، زیرا خداوند این جهان را سرای موقت و به هدف عمل در آن و اندوختن توشه برای سرای ابدی آخرت آفریده است و این حیات دنیا در مقایسه با آخرت یک متاع اندکی است که زودگذر است و قرار و ثباتی در آن نخواهد بود. در این تحقیق برای تبیین دنیا و دنیاگرایی در نهج البلاغه در ابتدا به شناخت دنیا و اقسام آن و سپس به دنیای ممدوح و مذموم و روش مواجهه با آنها پرداخته شد. روش تحقیق از نوع توصیفی و تبیینی بود. نتایج پژوهش نشان داده است که دنیاگرایی هم از دیدگاه قرآن و هم روایات و نهج البلاغه امری مذموم و بیش از آن آفت تلقی شده است. از دیدگاه نهج البلاغه مصادیق دنیاگرایی، ناعدالتی، هرج و مرج، فساد اخلاقی، وابستگی به مال و فرزند، وابستگی به علم و مقام علمی، وابستگی به پست، مقام اجتماعی می باشد. عوامل متعددی از جمله ضعف ایمان سبب دنیاگرایی میگردد و پیامدهای فردی دنیاگرایی در کلام امام علی (ع) در نهج البلاغه پستی و کوچکی، نارضایتی به هنگام عدالت ، طمع و بردگی همیشگی ، خروج از قناعت و داخل در ذلت ، افزون طلبی و هلاکت ابدی، بخل و عدم انفاق، حسادت، رقابت و دشمنی برسر دنیا، بهره بردن شیطان، تجمل گرایی، مغرور شدن به دنیا می باشد.
خلاصه ماشینی:
عوامل متعددی از جمله ضعف ایمان سبب دنیاگرایی می گردد و پیامدهای فردی دنیاگرایی در کلام امام علی (ع ) در نهج البلاغه پستی و کوچکی ، نارضایتی به هنگام عدالت ، طمع و بردگی همیشگی ، خروج از قناعت و داخل در ذلت ، افزون طلبی و هلاکت ابدی ، بخل و عدم انفاق ، حسادت ، رقابت و دشمنی برسر دنیا، بهره بردن شیطان ، تجمل گرایی، مغرور شدن به دنیا می باشد.
آری رسیدن و یا نرسیدن به مقام قرب الهی نشأت گرفته از چگونگی و بهره وری از دنیاست و هر یک از جوامع و به طور اعم و بسیاری از انسان ها در جامعه ی ما به طور اخص با توجه به درجه ایمانشان به طرق مختلف به دنیا گرایش یافته و گاهی اوقات در اثر غفلت در آن غرق شده و معضلات بسیاری را برای خود و در سطح وسیع جامعه به بار می آورند و به صراحت می توان بیان کرد که اگر این بلا « دنیاگرایی » در وجود فرد رخنه کند در طی مدت زمان اندکی سبب بروز رذایل اجتماعی و اخلاقی و سقوط و هلاکت فرد در اجتماع می شود و همین دنیا نه تنها انسان را می فریبد بلکه ابزاری است در دست انسان که هم می تواند در جهت سیر الی الله از آن استفاده کند هم در جهت غیر خدایی .
٢- حقارت نعمت ها و زینت های دنیا در مقابل آخرت امام علی (ع ) در خطبه ٢٣ توجه بیشتری به پستی و ناچیزی اموری داده اند که ریشه تمام جنجال ها و کشمکش های رذایل اخلاقی هستند که بزرگترین و با اهمیت ترین آنها را در نزد مردم دو چیز دانسته و فرموده اند : «وَ إِنَّ اَْلمَالَ وَ اَْلبَنِینَ حَرْثُ اَلدُّْنیا وَ ١- غرر الحکم ، ج ٥ ص ٤٧٠ ٢- قصص ، آیه ٧٧ ٣- بحرانی، میثم بن علی، ترجمه شیخ نهج البلاغه ، جلد ٥، صص ٢٩٣-٢٩٢ ٤- همان ، ص ١٣٩.