خلاصه ماشینی:
"پژوهشهای تاریخی چراغ راه آینده است به شرط آن که تاریخ دانش قانونمند به شمار آید و«علت و معلولی بودن وقایع» سر لوحه مطالعات قرار گیرد.
2-قبل از سیر و سفر این آگاهی لازم است که:نهادههای روز و سنتهای الهی به عنوان قوانین تخلف ناپذیر،بر تاریخ سیطره دارند.
محدودیتهای رهایی بخش فلسفه تاریخ را نادرست میدانند و خود روش حکومت سودا گرانه جامعه باز را آرمان شهر خویش میخوانند،اما پیشوای باورمندان،علی(ع)آن چنان تاریخ را مورد مداقه قرار داده است که گویی«فقر تاریخی گری»**را پاسخ میدهد:«اگر چه من به اندازه پیشینیان عمر نکردهام،در کارهاشان نگریسته،در سرگذشتشان اندیشیده و در آثارشان سیر کردهام تا آنجا که گویی خود یکی از آنها شدهام،بلکه به واسطه آنچه از آنان به من رسیده از اول،تا آخر با آنان زیستهام.
میبایست«بررسی تجربههای گذشتگان به سود آیندگان»یکی از موضوعات اصلی دروس حوزههای علمیه و رشتههای علوم اجتماعی دانشگاهها شود،بویژه که قانونهای فلسفه تاریخ تحت عنوان سنتهای الهی در آیات پر شمار دیگر نیز مورد تاکید قرار گرفته است."