چکیده:
اجرای مجازات شلاق جهت بزهکاران تحت عنوان یکی از کیفرهای جسمی و تنبیهی از مدتها پیش در جوامع انسانی وجود داشته است. هرچند که امروزه مجازات شلاق از لیست قوانین کیفری خیلی از کشورهای جهان حذف شده است. اما کیفر مذکور همچنان در مواد مختلف قانون جزا ایران به عنوان مجازات حدی و کیفری و تعزیری پیشبینی شده است. قانون گذار میزان مجازات حدی را از شرع اقتباس کرده و مقدار آن مطابق با شرع است و مانند مجازات شرب خمر که میزان آن ۸۰ ضربه تازیانه است و قاضی نمی تواند در رای خود میزان آن را از ۸۰ ضربه کم یا زیاد کند. در اجرای حکم شلاق حدی، اگر تازیانه به قسمتی دیگر از بدن جانی برخورد کند، تازیانه زننده مسئول نیست اما میزان شلاق تعزیری را مجلس تصویب کرده که اغلب مجازات تعزیری حداقل و حداکثر در قانون تعیین شده است و قاضی دادگاه بین این حداقل و حداکثر را بیان میکند. در اجرای حکم شلاق تعزیری اگر هنگام تازیانه زدن به جای دیگری از بدن جانی اصابت کرد و او صدمه دید شخصی که تازیانه می زند، مسئول است و حتی ممکن است به جانی دیه هم پرداخت شود. در اجرای شلاق اعم از حدی و تعزیری نکات بسیار دقیق و حساسی نهفته است که باید به این موارد توجه خاص و ویژه ای داشت. به دلیل اهمیت بالای موضوع در این مقاله قصد داریم به بررسی کیفری و جزایی اجرای شلاق حدی و تعزیری با مداقه در نحوه شلاق زدن و چگونگی اجرای شلاق بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
در اجرای حکم شلاق حدی، اگر تازیانه به قسمتی دیگر از بدن جانی برخورد کند، تازیانه زننده مسئول نیست اما میزان شلاق تعزیری را مجلس تصویب کرده که اغلب مجازات تعزیری حداقل و حداکثر در قانون تعیین شده است و قاضی دادگاه بین این حداقل و حداکثر را بیان میکند.
با این توضیح که اگر مانع پزشکی، برای اجرای حکم وجود داشته و به تشخیص پزشکی قانونی، امید بر بهبودی محکوم نباشد، مطابق ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری، قاضی اجرای احکام، پرونده را برای تبدیل مجازات، به دادگاه صادر کننده رای قطعی ارسال کرده که ممکن است مجازات شلاق، به جزای نقدی تبدیل گردد.
(آقایی جنت مکان، 1392، ص105) بند سوم: تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی با توجه به اینکه مجازات شلاق، مجازات شدیدی بوده و در مقابل، جزای نقدی، مجازات خفیفی، در نظر گرفته می شود، یکی از سوالاتی که اغلب محکومین به شلاق، با آن مواجه بوده، این مساله است که آیا تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی، امکان پذیر است و در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط آن چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت، تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی، در دو مرحله صدور حکم و اجرای آن، مورد تصریح قانون گذار، قرار گرفته و هر کدام دارای شرایط خاصی بوده که طبق توضیحات زیر می باشد: در مرحله صدور حکم، در صورتی که یکی از جهات تخفیف مجازات، از جمله گذشت شاکی، وضعیت خاص متهم مانند بیماری و کهولت وهمکاری موثر متهم، وجود داشته باشد، دادگاه می تواند شلاق تعزیری را به نوع دیگری از مجازتهای تعزیری، من جمله جزای نقدی تبدیل کرده و به این امر، در حکم خود تصریح نماید.