چکیده:
تحولات دنیای امروز در پرتو رشد صنعتی شدن جهان، افزایش آلودگی هوا، محدود بودن انرژی های فسیلی و حق برخورداری از محیط زیست سالم، ضرورت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر را آشکار می کند. استفاده از انرژی های نو باعث کاهش آلودگی های هوا می شود که این مهم مورد تأکید نسل اول حقوق بشر یا همان حق بر سلامتی است. همچنین انرژی های تجدیدپذیر می توانند حافظ محیط زیست سالم برای نسل های آینده در قالب توسعه پایدار باشد. اما آنچه که بنده در این نوشتار دنبال کرده ام نظام حقوقی ایران و چالش های موجود در خصوص استفاده از انرژی های تجدیدپذیر با تطبیق مفاهیم زیست محیطی بشر با توجه به نحوه مصرف انرژی در ایران است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و داده های تحقیق از کتب، مقالات و آمارهای رسمی از سوی وزارت نیرو، سازمان جهانی انرژی و دیگر نهادهای مرتبط استخراج شده است. آنچه که به عنوان نتیجه از این تحقیق بدست آمد، ضعف ساز و کارهای تقنینی و اجرایی در ایران در خصوص لزوم استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به دلیل دسترسی ارزان و آسان به انرژی های فسیلی بدون در نظر گرفتن هزینه های زیست محیطی آن است. در پایان، راهکارها و پیشنهاداتی جهت تحقق استفاده گسترده از انرژی های تجدیدپذیر به دلیل تأثیرات مثبت آن در کاهش آلودگی های زیست محیطی ارائه شده است.
The developments of today's world in the light of the growth of world industrialization, increasing air pollution, limited fossil energy and the right to enjoy a healthy environment reveal the necessity of using renewable energy. The use of new energies reduces air pollution, which is the emphasis of the first generation of human rights, or the right to health. Also, renewable energies can protect a healthy environment for future generations in the form of sustainable development. But what I have followed in this article is Iran's legal system and the existing challenges regarding the use of renewable energy by adapting human environmental concepts with regard to the way energy is consumed in Iran. The method of this research is descriptive-analytical and research data is extracted from books, articles and official statistics from the Ministry of Energy, World Energy Organization and other related institutions.What was obtained as a result of this research is the weakness of legislative and executive mechanisms in Iran regarding the need to use renewable energy due to cheap and easy access to fossil energy without considering its environmental costs. In the end, solutions and suggestions for realizing the widespread use of renewable energy due to its positive effects in reducing environmental pollution have been presented.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش ابتدا به مفاهيمي چون حقوق زيست محيطي بشر پرداخته ، و بعد از مقايسه وضـعيت انرژي در ايران و جهان چالش هاي نظام حقوقي ايران در جهـت توسـعه چنـين انـرژي هـايي مـورد بررسي قرار مي گيرد و در پايان راهکارهايي در راستاي توسعه انرژي تجديد پذير ارائه مي شود.
Percival &Tseming Yang اصل سوم اعلاميه ريو که بيان مي نمايد "حق توسعه بايد به گونه اي اعمال شـود کـه توسـعه و نيـاز هاي زيست محيطي نسل هاي حال و آتي را به نحوي منصفانه برآورده سازد" گوياي اين نکته اسـت که در توسعه پايدار زيست محيطي تلاش ميشود تفاهمي در استفاده از منابع زيست محيطـي از يـک سو و امکان پايداري آن از سوي ديگر بر قرار شود.
در اين بين نقش و نهاد دولت بسيار پر رنگ بوده ، چرا که تنها اين دولت ها هستند که از طريق ساز و کارهاي مختلفي همچون قانون گذاري مي تواننـد سياسـت هـاي کـلان توليد، توزيع و مصرف انرژي را در راستاي اهداف توسعه پايدار و لزوم اسـتفاده از انـرژي هـاي نـو سوق دهند همانگونه که در بند ١٨ اعلاميه ژوهانسبورگ چنين آمـده اسـت : "دولـت هـا بايسـتي در بهبود و دسترسي به الزامات سياسي ماننـد آب پـاک، بهداشـت ، انـرژي، مراقبـت از سـلامتي، امنيـت غذايي، و حمايت از تنوع زيستي تسريع نمايند"[١٩] قبل از بررسي نظام حقوقي ايران در قبال چنين سياست گذاري هايي بايد بـه رونـد، نـوع و مصـرف انژري در جهان بپردازيم و سپس مقايسه اي تطبيقي در خصـوص قـوانين داخلـي و خـارجي داشـته باشيم و موانع و چالش هاي موجود مورد کنکاش قرار بگيرد.
[١٦] Alan Boyle and David Freestone(ends), International law and Sustainable Development, New York, Oxford University Press, ٢٠٢٠, p١.