چکیده:
انقلاب مشروطه بر اثر تغییراتی که در نظام حکومتی پدید آورد نظام ادبی را نیز دگرگون ساخت هر چند نباید فراموش کرد که این انقلاب هم به نوبه خود محصول روشنگری های متجلّی در شعر و موسیقی این دوره بود که سبب آگاهی هرچه بیشتر مردم به حقوق انسانی خویش گردید. با ورود مضامین سیاسی و اجتماعی در حوزه شعر و موسیقی عصر مشروطه، گفتمان سیاسی-اجتماعی این دوره در بستر موسیقی و ادبیات شکل گرفت. تحلیل گفتمان اساساً خوانشی تفسیری است و تصانیف عصر مشروطه، همانند متونی موقعیت مند به عنوان ابژه محصول این دوره، مورد شناسایی قرار گرفته اند. گفتمان موسیقی در تصانیف این دوره به منزله نظام معنایی بر ساختة جامعه، توانسته ارتباطی سامان یافته با جهان معنایی دوره مشروطه داشته باشد. در اینجا، گفتمان، محل برخورد موسیقی و قدرت است. یعنی از قدرت به عنوان سوژه، تمرکززدایی شده و گفتمان به صورت گزارههای موسیقی یایی سربرآورده است. تصانیف میهنی از جمله ابزارهای قدرتمند برای گسترش پیام مشروطیت بوده همچنانکه تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در این دوره بر چیستی تولید موسیقی موثّر بود. موسیقی ایران با تصانیف انقلابی کسانی چون ملک الشعرای بهار دچار تحول شد. مولفه های ملی گرایی، آزادی خواهی، جامعه باوری، مردم سالاری و پارلمانتیسم که زمینه ساز شرایط اجتماعی- سیاسی موثر در تولید گفتمان موسیقی مشروطه و نقد قدرت حاکم هستند، در تصانیف ملک الشعرای بهار مورد توجه قرار گرفته اند. روش به کار رفته در این پژوهش برمبنای تفسیری-کیفی می باشد و داده های پژوهش با استفاده از شیوه تحلیل محتوا و کتابخانه ای بررسی گردیده است.
The constitutional revolution also transformed the literary system due to changes in the system of government, although it should not be forgotten that this revolution, in turn,It was his own, and so the music, poetry, and literature of this period contributed to the victory of the Constitutional Revolution. Discourse analysis is essentially interpretive reading, and the writings of the constitutional era, like situational texts, have been identified as the product of this period. The discourse of music in the compositions of this period, as a semantic system on the construction of society, has been able to have an organized connection with the semantic world of the constitutional period. Here discourse is the place where music and power collide. That is, power has been decentralized as a subject, and discourse has emerged as musical propositions. Patriotic compositions were one of the powerful tools for spreading the message of constitutionalism, as well as what social, political, cultural and economic developments during this period influenced the production of music.The components of nationalism, liberalism, secularism, socialism, democracy, and parliamentarism, which underlie the socio-political conditions that influence the production of the discourse of constitutional music and the critique of the ruling power, have been considered in Malek al-Shoarai Bahar Balik's poems. The method used in this research is based on description and analysis and the research data has been studied using content and library analysis method.
خلاصه ماشینی:
جامعه شناسي تصانيف عصر مشروطه بر مبناي گفتمان انتقادي (بررسي موردي تصانيف بهار) حسين آفتابي ١ تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٧/٢٠ آرش مشفقي ٢ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/١٠/٠٩ 3 ناصر عليزاده چکيده انقلاب مشروطه بر اثر تغييراتي که در نظام حکومتي پديد آورد نظام ادبي را نيز دگرگون ساخت هر چند نبايد فراموش کرد که اين انقلاب هم به نوبه خود محصول روشن گري هاي متجلّي در شعر و موسيقي اين دوره بود که سبب آگاهي هرچه بيشتر مردم به حقوق انساني خويش گرديد.
مولفه هاي ملي گرايي ، آزادي خواهي ، جامعه باوري ، مردم سالاري و پارلمانتيسم که زمينه ساز شرايط اجتماعي - سياسي موثر در توليد گفتمان موسيقي مشروطه و نقد قدرت حاکم هستند، در تصانيف ملک الشعراي بهار مورد توجّه قرار گرفته اند.
گفتمان ، انتقاد، مشروطه ، تصنيف ، ملک الشعراي بهار ١- مقدمه و بيان مسئله انديشه و بينش شاعران و نويسندگان در طول تاريخ بالاخصّ در دوران اخير، اثري مستقيم بر شناخت تحولات و ويژگي هاي فرهنگي ، اجتماعي و سياسي جامعه دارد و ادبيات هر ملت مي تواند نماينده ي انديشه ي آن ملت مي باشد.
مؤلفه هاي ملي گرايي ، آزادي خواهي ، جامعه باوري ، پارلمانتيسم و مردم سالاري با به کارگيري واژه هايي نظير ايراني ، اروپا، خون ، بي خبري ، عزت ، جلال ، شجاعت ، شمشير، کورش ، شاپور، گفتمان اين تصنيف را تشکيل داده اند.