چکیده:
« نهایة التحصیل فی شرح مسائل التفصیل»، شرحی است مبسوط برکتاب «وسائل الشیعه»، اثر مشهور شیخ حر عاملی، که بیش از 35800 حدیث در ابواب فقهی را با نظم و دقتی شگفت تدوین کرده است . این شرح، نوشته شیخ یوسف بحرانی حویزی از شاگردان شیخ حر عاملی است که درباره وی، اطلاعاتی بسیار اندک در دست است. در این مقاله، گزارشی میخوانیم از تنها نسخه خطی این شرح، که شناسایی شده است.
خلاصه ماشینی:
"مرحوم حر اجازه روایتی به تاریخ نیمه ربیع الأول 1086 برای شیخ یوسف نوشته و در آن تصریح میکند که اجازه گیرنده دارای اهلیت برای استنباط احکام ودادن فتوا میباشد، با این که روش استنباطی شیخ حر اخباری معتدل وشیخ یوسف اصولی است، ومن با بررسی اجمالی کتاب وی و اجازه حر، او را در کتاب «تراجم الرجال» 4/66، چنین معرفی کردهام: «أصلا از بحرین است و گاهی در مشهد مقدس رضوی اقامت گزید که پارهای از شرح خود را در آنجا نگارش داده است.
شیخ یوسف در دیباچه «نهایة التحصیل» بیست و یک مزیت برای کتاب وسائل شمرده، که مهمترین آنها بدین تفصیل است: دارای همه احادیث أبواب فقه میباشد، از تمام کتابهای حدیثی بهره برده شده است، احادیث با سند و متن آنها نقل میشوند، برای هر یک از مسائل بابی قرار داده شده تا کار مراجعه کننده آسان باشد، چگونگی جمع بین احادیث ارائه شده است، جمع احادیث مختلف در یک باب حل بسیاری از اشکالهای فقهی مینماید، احتمال تعارض بین احادیث با جمع آنها رفع میگردد، راه ______________________________* - متن کامل این اجازه روایتی به خط شیخ حر عاملی، به پیوست این مقاله میآید.
مؤلف ما، روش کار خود را در دیباچه این شرح، چنین توضیح میدهد: «چون کتاب وسائل را از دیگر کتابهای حدیثی مغنی دیدم ودستیابی به ادله را در این کتاب بدون کوشش و تکلف یافتم، دوست دارم که تعلیقاتی بر آن بنگارم که مراجعه کننده بدانها نیاز ارد و شناخت حکم شرعی به طریق استدلال متوقف بر آنها میباشد و باید آن قواعد و پژوهشهای استدلالی را به کار بندد مگر در موارد نادر»."