چکیده:
در این مقاله نخست به مقدمهای در مورد تئاتر و سپس معرفی مراسم آیینیزار و انواع آن و شناخت تفصیلی موضوع، ساز، حرکت و نشانههای آنها اشاره شده است. پس از آن چهار نمایش گل و جهله، آینه توی سقف، فیروزه که میخواند، زنان مهتابی و مرد آفتابی و چگونگی انعکاس انواع زار در آنها توضیح داده شده است.روش کار: ابتدا انواع مراسم زار مورد بررسی قرار گرفت و سپس فیلمهای تئاترهای مورد پژوهش با کارگردان چهار نمایش (کوروش زارعی) با چند فیلم مستند و مصاحبههایی که با چند تن پژوهشگر و «بابازار» انجام شده بود، از طریق تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفت.نتیجه حاصله از این بررسی، انعکاس مراسم آیینیزار در نمایشهای مذکور، چه از نظر موضوع، ساز، حرکت و نشانههایی که در آنها به کار رفته میباشد.
خلاصه ماشینی:
"این نمایش از انواع زار در متن و در اجرا و موسیقی استفاده کرده است که عبارتند از: 1ـ استفاده (باد پری) در متن: پریزادها در متن از نوعی پریهای اهل حساب هستند که سیاه را مبتلا کردهاند و از بادها و زارهای خطرناک محسوب میشوند.
اما آنچه باعث میشود این صحنه به مراسم زار نزدیک شود جایی است که پریزادان هر کدام با یک پارچه رنگی که نماینده یک زار و نشانه اهل هوا است وارد میشوند.
مراسم این زار یک بار توسط یکی از جاشوان در ابتدای نمایش اجرا میشود و در مراسم رزیف خوانی نیز به رقص شمشیر میپردازد و دیگر زمانی است که سیاه برای رهایی از دست اژدهای کوش تیغة ذوالفقار را دزدیده است.
7- درابتدا نمایش با مراسم «رزیف خوانی» که نوعی مولودیخوانی است آغاز میشود ولی در میان این موسیقی نرم و ملایم، ریتمهای زارهای خطرناک را نیز مینوازند تا شخصیتها و تماشاچیها را با خطری که آنها را تهدید میکند مواجه کنند.
رقص منچول و صدای برخورد سمها با یکدیگر، شکل موسیقایی پیدا میکند و به عنوان یک عنصر مکمل موسیقی در صحنهای که نوعروس دچار توهمات شده است، توسط شیخ اجرا میشود.
بلکه ریتمهای انواع زارهای خشن به شکل موسیقایی بدوی توسط سیتی سایزر اجرا میگردد و تنها از چوب در صحنههایی که سالک به مراسم میپردازد به عنوان ابزار موسیقی استفاده میشود.
حرکات زارهای کمخطر ایستاده و حرکات زارهای خطرناک بیشتر نشسته و نشسته و ایستاده است و گاهی بیمار روی هوا بلند میشود که در این نمایش این کار را توسط سالک اجرا میکند."