چکیده:
نویسنده در این نوشتار، عاشورای حسینی را به لحاظ بنیادهای شکلگیری و
مشخصههایی که دارد مورد تحلیل و بررسی قرار داده. وی چندین علت را برای پیدایش و
شکلگیری توضیح داده است؛ همچون پیدایش زمینه برای حکومت فردی که نه متکی به
نص است و نه به شوری، حاکمیت روابط به جای ضوابط، نامطلوب بودن شیوهی زندگی
حاکمان، تبدیل شدن بیت المال به تیول شخصی، فقدان بینش عدالت خواهانه و ظهور
عصبیتهای نژادی و قومی و تباری، دگرگونی در حقایق دینی و... در همین بخش نقدی از
گونهی نگاه جامعه ما به مراسم عزاداری امام حسین شده و بایستگیهایی را در این زمینه
برای مردم و گویندگان و مداحان ذکر کرده که در خور اهمیت است. وی سپس به بیان
ویژگیهای این نهضت پرداخته، همچون تبلور حقیقت در این نهضت، نمایاندن زشتی
ظلم، دفاع تاریخی از مظلومان و ستمدیدگان، خروش طنین افکن آزادیخواهی، تمایز حق
از باطل فراتر بودن حادثه از زمان و مکان. در بخش دیگر به تحلیل دستاوردها پرداخته؛
دستاوردهایی همچون برملا شدن حاکمیت جاهلانهی اموی، ایجاد تحول در گزینش
حاکمان، پیدایش احساسات دینی علیه ظالمان، زنده شدن دوبارهی حقایق اسلامی،
بیداری تاریخی مسلمانان و...
در بخش دیگر به فلسفهی تکرار مراسم عزاداری پرداخته شده و بایدهایی برای این
مراسم تبیین شده است؛ همچون صحت مطالب، سعی در تبیین اهداف واقعی، تحذیر از
امور غیر واقعی و تناسب مراسم با روح شریعت. همچنین به برخی از عوامل تحریف عاشورا
پرداخته شده و بدین صورت نوشتار پایان یافته است.
خلاصه ماشینی:
"نتایجی که این نهضت توانست به بار آورد نتایجی که از نهضت عاشورا برای جامعهی اسلامی حاصل شد، عبارتند از: 1) برملا ساختن جاهلی بودن حکومت آن زمان و برداشتن پرده از کار ظالمان و معرفی آنان به جوامع اسلامی؛ 2) متحول شدن تعیین خلافت بر اساس رأی فرد به نص و یا رأی مردم؛ 3) پیدایش احساسات دینی علیه ظالمان و حاکمان جور و ستمگر؛ 4) حاکم ساختن فقه اسلامی بر جامعه در عین امتناع خلافت از آن، زیرا برخی از طریق آن خواستند خلافت را مشروع نمایند؛ 5) زنده شدن دوبارهی حقایق اسلامی و فرامین آن؛ 6) بیدار شدن مسلمانان نسبت به حقوقی که در برابر حاکمان دارند و نیز وظایفی که حاکمان در برابر آنان دارند؛ 7) بیدار شدن وجدان تاریخ و الگو قرار گرفتن قیام امام حسین علیهالسلام ، در برابر ظالمان، برای نسلها در بستر زمان؛ 8) آگاهی مسلمانان از مواردی که به نام دین ساخته و در مغز آنان قرار داده بودند؛ 9) احیای مجدد امر به معروف و نهی از منکر در جامعهی اسلامی؛ 10) احیای سیرهی پیامبر صلیاللهعلیهوآله در بین مسلمانان؛ 11) جلب عواطف مردم به سوی خاندان اهل بیت علیهالسلام ؛ 12) درک مسلمانان از ارزش شهادت در راه خدا و نترسیدن از مرگ؛ 13) برقرار شدن ارتباط قلبی و فکری مردم با قیام امام حسین علیهالسلام ؛ 14) اعتقاد به اینکه مردن با عزت برتر از زندگی با ذلت است."