چکیده:
آستان مقدس حضرت معصومه = به خاطر وجود روایات بسیار جایگاه ویژه ای در حیات اجتماعی قم دارد، به گونه ای که در طول تاریخ در کنار حرم مطهر، آرامگاه های خانوادگی، عالمان ، شاهان صفویه ، قاجاریه و سیاستمداران دوره پهلوی ساخته شده است ، این تشکیلات آرامگاهی به لحاظ اداری – مالی جدا از تشکیلات اداری آستان بود؛ و بیشتر بدست متولیان ، مقبره داران و گردانندگان آرامگاه ها اداره میشد. نتایج پژوهش نشان میدهد در آرامگاه های خانوادگی پیرامون مرقد حضرت معصومه = عالمان ، شاهان صفویه ، قاجاریه ، سیاستمداران دوره پهلوی مدفون هستند؛ و باتوجه به ثروت وشوکت متولیان ، این آرامگاه ها به لحاظ اداری - مالی جدا از تشکیلات آستان بودند، همچنین بررسی اسناد نشان میدهد در برگزیدن مقبره دارها، وابستگی خانوادگی، سفارش فرمانروایان شهر یا تولیت آستان مقدس نقش اساسی داشت .
تحظی العتبه القدسه للسیده المعصومه (س) لق بمکانه رفیعه فی اححیاه
الاجتماعیه فی قم سبب وجود روایات کثیره بشانهاء بحیث کانت هناک علی مر العاریخ
ای جانب هذا ارم الشریف، مقابر عايلیه للعلماء و الملوک الصفویین، و القاجاریین
المالیه بمعزل عن التشکیلات الاداریه لعتبه السیده العصومه؛ و اکثر ما کانت دار من
قبل المتولین، و اصحاب القابر و مدیری القابر.
تظهر نتايج هذا البحث ان القابر العايلیه الجاوره لرقد السیده العصومه نله مدفون
فیها علماء، و ملوک الصفویین» و القاجاربین، و سیاسی العهد الپهلوی؛ و نظرا ال ثراء
و قوه التولین، فقد کانت هذه القابر معزوله عن تشکیلات العتبه من الناحیه الاداریه و الماله، کما یتضح من خلل دراسه الوثايق ان اختیار مدیری المقابر کان یخضع للعلقات العايلیه، ولوصیات وله الدینه او متول العتبه القدسه.
Due to numerous narrations, the holy shrine of Sayyida Ma’suma (Peace be upon her) has a special place in the social life in Qom, in such a way that throughout history, many familial grave-rooms, and tombs of scholars, Safavid, Qajar and Pahlavi politicians have been made next to it. These tomb organizations were administratively and financially separate from the administrative organization of the Shrine, and were mostly managed by the custodians and tomb-keepers. The results of the research show that scholars, Safavid, Qajar, and Pahlavi period politicians are buried in the family tombs around the shrine of Sayyida Ma’suma (Peace be upon her) and that they were maintained separately from the shrine relying on the wealth and power of their trustees. It also shows that based on the existing documents, family affiliation, the city rulers or the guardian of the holy Astan’s recommendation played a key role in selecting a tomb-keeper.