چکیده:
مضمون پایداری و دفاع مقدس، از رایجترین مضامین در شعر معاصر نیم قرن اخیر ایران است که با بنمایههای فراوان در ذهن و ضمیر شاعران مرد و ذهن آفریده شده و با تصویرهای شاعرانه و خلاقانهای به ظهور پیوسته است. این بنمایهها که در بسیاری از موارد، برگرفته از تصاویر اندیشگانی، مفاهیم، روایتها، باورها، کهن الگوها و نمادهای پرتکرار ادبیات فارسی است؛ گزارشگر و ترجمان اندیشۀ آفرینشگر شاعران با موضوعی است که به دلیل تشخص اجتماعی و عاطفی، در ژرفای جان آنان رسوخ کرده و آثاری را آفریده است که بسیاری از زوایای ارزشمند و برجستۀ این واقعۀ مهم تاریخی را مینمایاند. به منظور معرفی بیشتر این آثار و دریافت عمیقتر بنمایههای شعر دفاع مقدس، این پژوهش بر آن است که به روش توصیفی-تحلیلی به واکاوی این بنمایهها در شعر زنان این عرصه بپردازد. انتخاب شعر زنان و بخصوص زنانی که با وجود نبوغ شعری فراوان و آثار متعدد شعری در عرصۀ انقلاب و دفاع مقدس کمتر شناخته شدهاند برای این است که ضمن نمایش برخی منظرهای زنانه در کاربرد موتیفها، فراگیری کاربردشان و تشخص جریان سازی آنها در عرصۀ دفاع مقدس نشان داده شود. نتایج پژوهش، حاکی از تاثیر شگرف مفاهیم ارزشی دفاع مقدس و عناصر و وقایع شاخص آن بر ذهن شاعران و تجلی آنها در قالب بنمایههایی است که نمودار ابعاد فکری و احساسات و عواطف زنانی پرشور و صاحب اندیشه است. همچنین از رهاورد این پژوهش دریافت میشود که در اشعار این نوع، بنمایههایی پدید آمدهاند که منحصر به پدیدۀ دفاع مقدس هستند و به دلیل بسامد کاربرد، روایتگری واقعی، تشخص تاریخی، ژرفای کهن الگویی و کارکرد نمادینشان تا همیشه در ادب فارسی باقی خواهد ماند.
The theme of stability and holy defense is one of the most common themes in contemporary Iranian poetry of the last half century, which has been created with many themes in the minds and consciences of male and female poets and has emerged with poetic and creative images. This research intends to analyze these themes in the poetry of women in this field in a descriptive-analytical manner. The choice of womenchr('39')s poetry, especially women who, despite their great poetic genius and numerous poetic works in the field of revolution and sacred defense, are less known, is to show some feminine perspectives in the use of motifs, learn their use and identify their flow. Show in the field of sacred defense. The results of the research indicate the tremendous effect of the value concepts of sacred defense and its significant elements and events on the minds of poets and their manifestation in the form of themes that diagram the intellectual dimensions and feelings and emotions of passionate and thoughtful women. It is also clear from the results of this research that in poems of this type, themes have emerged that are unique to the phenomenon of sacred defense and due to the frequency of application, true narration and historical identification, archetypal depth and symbolic function up to It will always remain in Persian literature.
خلاصه ماشینی:
اين واژگان پرتکرار نمادين و استعاري ، سرشار از مضمونها، تصاوير ناخودآگاه قومي و فردي و مفاهيم و باورهايي است که بيشترين حضور خويش را در عرصۀ هنر و ادبيات باز مينماياند و روايتگر فکر و انديشه و عواطف قومي ميشود که در رويارويي با آن معاني لب به گفتار ميگشايد و حاصل افکار و احساسشان را در نوشتار جاري مي سازد؛ بدين ترتيب درونمايه ها و بنمايه هاي هنري شکل ميگيرد که توضيح چگونگي ساخته شدن آنها کار ساده اي نيست ؛ اما تکرارشان کاملا معنادار است و در پذيرفته شدن آنها نزد اهل زبان ريشه دارد: يکي به دليل کارکردهاي مؤثر و نقش مهمي که براي تفسير جهان پيرامون انسان ايفا ميکند و ديگري به علت روايتگري هنري و زيباييشناسانۀ آنهاست .
بايد توجه کرد که تکرار برخي مفاهيم ، درونمايه ها و بنمايه ها در آثار دارندگان نبوغ شعري جامعه به شکلي وسيع ، کاملا معنادار و جريان ساز است و هرگز نبايد از آن چشم پوشي کرد؛ زيرا گاه مقولۀ جريانات شعري و تبيين محورهاي اساسي فرهنگي در برهه اي مشخص در جامعه از همين رهاورد شناخته ميشود؛ از اين رو در اين پژوهش ، بيشتر به بررسي بنمايه هاي شعر زنان ، گردآوري شده در کتاب لاله ها و لاله ها پرداخته شده است که اين کتاب هم منتخبي شايسته از آثار شاعران زني است که خود صاحب آثاري متعدد و قابل توجه هستند؛ به عنوان نمونه ، پروانۀ نجاتي، شاعر خوزستاني، که اشعار وي در اين مقاله مورد پژوهش قرار گرفته در زمرة پرکارترين شاعران زن شعر انقلاب و دفاع مقدس است که يازده دفتر شعري را در اين حوزه به چاپ رسانيده است .