چکیده:
جنگ و صلح از نگاه آموزههای دینی مانند سایر رفتارهای اجتماعی بشر، مشمول قوانین و
قواعدی است که حاکمان، فرماندهان و لشکریان ملزم به رعایت آنها هستند. حصول اهداف
انسانی و اسلامی جنگ و صلح زمانی میسور است که این پدیده غیر طبیعی که گاهی
ناخواسته و گاهی بر اساس ضرورت رخ میدهد، بر مبنای قوانین شریعت مدیریت شود.
نوشتار حاضر مشتمل بر گزیدهای از قواعد، احکام، آیین جنگ و صلح و دیگر آموزههای
نظامی اسلام با تمرکز بر روایات موسوعه بزرگ حدیثی «بحارالانوار» میباشد. لازم به
ذکر است در ارجاعات احادیث به منابع اصلی، از تخریج بحارالانوار که در پینوشت آن
آمده استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
"سیره نظامی پیامبر(ص) در گزینش فرماندهان نظامی در انتخاب فرمانده لشکر و جانشین او حدیثی از پیامبر(ص) نقل شده که بر اساس آن فرماندهان سپاه اسلام از سوی آن حضرت انتخاب میشدند و در صورت کشته شدن نخستین فرمانده، جانشین او را نیز تعیین نموده و او را به سپاهیان معرفی میکرد، البته چون سرنوشت جنگ و حوادث مربوط به آن از قبل قابل پیشبینی نیست و احتمال کشته شدن فرماندهان و جانشینان آنها از جمله این حوادث به شمار میآید، لذا پیامبر(ص) انتخاب فرماندهان دیگر را در شرایط اضطراری بر عهده خود مسلمانان قرار میداد، حدیث ذیل در این زمینه قابل توجه است: وکانت غزوة موتة فی جمادی من سنة ثمان، بعث جیشا عظیما، وأمر علی الجیش زید بن حارثة، ثم قال: فان اصیب زید فجعفر، فأن اصیب جعفر فعبدالله بن رواحة، فأن اصیب فلیرتض المسلمون واحدا فلیجعلوه علیهم؛ وفی روایة أبان بن عثمان، عن الصادق(ع): أنه استعمل علیهم جعفرا فأن قتل فزید، فان قتل فابن رواحة...
در روایات ذیل توصیههای امیرالمؤمنین(ع) به فرماندهان نظامی در خصوص کیفیت معاشرت آنان با مردم و سربازان آمده است: حدیث اول: قال ابن ابی الحدید: قال نصر بن مزاحم: و کتب [علی](ع) إلی أمراء الأجناد - وکان قد قسم عسکره اسباعا فجعل علی کل سبع أمیرا - اما بعد فأنی ابرء الیکم من معرة الجنود، فاعزلوا الناس عن الظلم و العدوان، وخذوا علی أیدی سفهائکم، واحرسوا أن تعملوا اعمالا لا یرضی الله بها عنا، فیرد علینا وعلیکم دعائنا، فانه تعالی یقول: «ما یعبؤ بکم ربی لو لا دعائکم»(114) وإن الله إذا امقت قوما من السماء هلکوا فی الأرض فلا تألوا أنفسکم خیرا، ولا الجند حسن سیرة، ولا الرعیة معونة، ولا دین الله قوة، وابلوه فی سبیله ما استوجب علیکم، فأن الله قد اصطنع عندنا وعندکم ما یجب علینا ان نشکره بجهدنا، وأن ننصره قوتنا ولا حول ولا قوة إلا بالله."