خلاصه ماشینی:
"مرحوم اعلم الدوله در اسپیریتیسم Spiritisme یعنی معرفة الروح مشتمل بر علوم غریبه و خواب مصنوعی و ارتباط با ارواح تخصصی داشت.
محفلی داشت که هفتهای یک شب تشکیل میشد(گویا این محفل اکنون هم برقرار است)درین محفل،از علوم مکتومه بحث و ارتباط با ارواج اجرا میشد.
کتاب هفتاد و یک مقالهء اعلم الدوله در مباحث معرفة الروحی بچاپ رسیده و قراءت آن یک نوع سرگرمی است،یکی از داستانهای این کتاب مکالمه با روح خواجه حافظ شیرازی است که بسیار شیرین و خواندنی است.
جواب داد:دریغ نیست،از آنکه در خدمت تو عمر گذراندم.
گفت:با اینکه سالها از عمرت سپری شده هنوز ناتوان و درمانده نگشتهای و نیرومندی.
جواب داد:شادم،تا باقیماندهء قوتم را در راه خدمت تو صرف کنم.
خلیفه گفت:سخت زبانآور و در جواب گفتن دلیری.
جواب داد:با دشمنانت چنانم که فرمودی.
عبد الرحمن بن زید گفتگوی این دو شنید؛آه از دل برآورد و گفت: وای بر من،که از خدمت پروردگارش همه به خدمت یکی از مخلوقاتش پرداخت."