خلاصه ماشینی:
"پس ار درگذشت پیامبر گرامی صلی الله علیه و اله و سلم،و اصطکاک فرهنگ اسلامی با اندیشههای وارداتی رومی و ایرانی و هندی،پدیدهی نواندیشی در دین،در مجامع علمی قد برافراشت وگروهی تحت عنوان اصلاحگران دینی و مبارزه با بدعتها و پیرایهها،مکتبهایی را پیریزی کردند،که متأسفانه نه تنها به بدعت ستیزی نیانجامید،بلکه منشأ یک رشته بدعتهای تازه بر پیکر دین گردید.
اخیرا،نواندیشی دینی در فالب«مبارزه با شرک و بدعت»ظهور کرده و از این عنوان بس زیبا،که قلب هر موحدی برای آن میطپد،در ترویج برداشتهای شخصی خود بهره گرفته میشود،و پایهگذار اصلی این نوع طرز تفکر در قرن هشتم میزیست،و پس از خاموشی موج اندیشههای او،بار دیگر در قرن دوازدهم،فردی احیاگر اندیشههای مرده و متروک او گشت،و در قرن چهاردهماسلامی،این مکتب به عنوان کالی سیاسی از نقطهای به نقطهی دیگر صادر میگردید."