چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، بررسی گستره معنایی شمار واژگان در زبان فارسی است.شمار
واژگان، در این مقاله به کلماتی اطلاق میشود که جزیی یا قسمتی از آنها به کمک یک
عدد ساخته شده است. در گذشته در این تحقیقاتی انجام گرفته است که فقط درباره نقش یک
عدد معین بویژه عدد هفت در زبان فارسی بوده است و سایر اعداد و کاربرد معانی
متفاوتی را که در برمیگیرند، مد نظر قرار نگرفته است.با توجه به این که متون فارسی
چه در نوشتار و چه در گفتار دارای شمار واژگان میباشند، بنابراین اهمیت اینگونه
واژگان در روند ارتباطی زبان شایسته توجه بیشتری است.از دیدی زبانشناسانه، بررسی
گستره معنایی شمار واژگان در زمینه پژوهشهای معناشناختی قرار میگیرد.به منظور
انجام این تحقیق، شمار واژگان زبان فارسی از فرهنگ لغات استخراج شدند و تعداد و
گستره معنایی هریک از شمار واژگانی که به کمک اعداد فارسی ساخته شدهاند، طبقهبندی
گردیدند.از تعداد 793 شمار واژه استخراج شده، طبقهبندی متفاوتی از جنبه معناشناختی
برای هریک از اعداد پدید آمد که این طبقهبندی گستره معانی متفاوتی را برای شمار
واژگانی که بیشترین و کمترین تأثیر معنا شناختی را در زبان فارسی دارا هستند، بیان
میکند.
خلاصه ماشینی:
"در گردآوری شمار واژگان، بعضی از اعداد مثلا پانصد، ششصد و یا هفتصد به عنوان عدد اصلی در فرهنگ لغت بکار رفتهاند و اینگونه اعداد صرفا چون دارای مفاهیم ریاضی بودند و کمکی از لحاظ گستره معنایی به این تحقیق نمیکردند، جزو بدنه اصلی تحقیقات محسوب نشدهاند، زیرا فاقد معانی متفاوت بودند، به بیانی دیگر شمار واژگانی استخراج شدند که در فهرست واژگان فرهنگ لغت به معانی متفاوت آنها اشاره شده بود.
در مقایسه شمار واژگان با یکدیگر مشخص شد که عدد یک بیشترین واژه را در زبان فارسی داراست و دارای بیشترین گستره معنایی میباشد(جدول یک)که به ترتیب 9/18%شمار واژهها و8/17%گستره معنایی را بخود(به تصویر صفحه مراجعه شود)اختصاص میدهد و این حالت بدون در نظر گرفتن معادل آن واژهتکاست که بجای یک بکار میرود و دارای شمار واژهگان متعددی است، مثلا در ترکیب تکتک بجای یکییکی.
بسامد شمار واژگان در زبان فارسی نیز با توجه به کاربرد معانی آنان متفاوت است(جدول یک)مثلا، اگرچه عدد پنج دارای بسامدی برابر با 6/12%است اما در قیاس با عدد سه که بسامد کمتری دارد(5/8%)، از گستره معنایی پایینتری برخوردار است(8/6%)، این موضوع را میتوان به وجوه مشترک معنایی که شمار واژگان بیان میکنند نسبت داد، زیرا شمار واژگان علاوهبر اشتراک در معانی گوناگون، بعضی حیطههای معانی بیشتری را پوشش میدهند که جدول یک این گستردگی و تفاوت را برای شمار واژگانی که بیشترین و کمترین برد معانی را دارند نشان میدهد."