خلاصه ماشینی:
"دادوستد در دورهء صفوی توسعهء تجارت یک کشور بستگی به روابط نیکوی آن دارد و اقدام مهم شاه عباس اول در توسعهء تجارت،ایجاد روابط بازرگانی با ممالک خارجی خصوصا اروپائیان بود تا کالای ایران و کالای چین و هند را که از ایران میگذشت در کمال امنیت به آن کشورها برسانند و در این مورد اقدامات بسیار مهمی شده است که تفصیل آن را باید در کتب تاریخی دید.
(25)-جامع مفیدی ج 3 ص 498 (26)-یکی از مواد جالب وقفنامه او از رقبات عقدا این بود که هر زواری که از عقدا رد میشد،یک گیوه و یک من نان باو میدادند در باب شرح حال او رجوع شود به تاریخ کرمان ص نح و قلط و 296 و مقاله نگارنده در باب آثار تاریخی اصفهان،مجله وحید (27)-تاورنیه ص 124 و 128 تبریز با عثمانی و اعراب و گرجیها و ایران و هندوستان و دولت مسکوی تاتارها دائما تجارت دارد و بازارهای آنکه تمام سرپوشیده است همیشه پر است از امتعهء نفیسه،و برای ارباب صنایع بازارهای علیحدهء مخصوص دارد.
آنهائیکه از دیار بکر و موصل و بغداد و بین النهرین و آشور برای خرید به بصره میآیند مال التجارهء خود را از روی دجله حمل مینمایند اما با زحمت زیاد و مخارج گزاف،زیرا که برای کشیدن قایقها غیر از آدم وسیلهء دیگری ندارند و آنها هم در روز بیش از دو لیو و نیم(دو فرسنگ و نیم)نمیتواند راه بروند و اگر باد مخالفت باشد بهیچوجه نمیتوانند حرکت بکنند!بنابراین،از بصره زودتر از شصت روز به بغداد نمیتوانند رسید و گاهی دیده شده که بیش از سه ماه در راه بودهاند43 پس از آنکه اماقلی خان بر خلیج مسلط شد و قلعهء بکرد(بهکرد)را در ساحل خلیج خراب کرد،بندرعباس،را بنام شاه در آنجا بساخت44این بندر هر سالی لا اقل 20 هزار تومان بشاه منفعت میرساند."